Sterilisatie (micro-organismen)

Sterilisatie is het opzettelijk doden van bacteriën, virussen en ziektekiemen en sporen op/in allerlei materialen/stoffen. Dit is verder uit te werken in voedselsterilisatie, luchtsterilisatie, watersterilisatie en instrumentensterilisatie, dus kortweg om infecties of besmetting tegen te gaan.

• Sterilisatie van voedsel gebeurt met een hoge dosis straling (door X-stralen en gamma-stralen) of sterke verhitting.
• Sterilisatie van lucht gebeurt met UV-licht of hoge spanning.
• Sterilisatie van water gebeurt met UV-licht, chemische middelen of sterke verhitting.
• Sterilisatie van instrumenten wordt verwezenlijkt door direct contact met vuur, stoom onder druk of chemisch . Vooraleer instrumenten kunnen gesteriliseerd worden moeten deze eerst ontsmet en gereinigd worden. De ontsmetting gebeurt met een chemische stof zoals alcoholderivaten, chloorderivaten, fenolderivaten, aldehyden of oxidantia. Het reinigen kan handmatig of mechanisch door middel van een ultrasonreiniger. Dan pas kan er overgegaan worden op sterilisatie. Men kan op verschillende manieren instrumenten steriliseren :
  • Door verhitting
    • Met een heteluchtsterilisator. Door verhitting met droge lucht (30 min bij 180° Celsius of 120 minuten bij 160° Celsius). Kan enkel voor metalen instrumenten en glas gebruikt worden.
    • Met een autoclaaf. Door verhitting met stoom 3 à 5 minuten bij 134° Celsius en 300 kPc druk (of 15 minuten bij 121° Celsius, 200 kPc druk). Naast metalen instrumenten en glazen voorwerpen kunnen er ook bepaalde plastieken en doeken gesteriliseerd worden
  • Lagetemperatuur sterilisatie

Bepaalde instrumenten kunnen de hoge temperatuur en/of het vocht van de stoomsterilisatie niet verdragen. Met name instrumenten om in het lichaam te kijken (starre en flexibele endoscopen) en instrumententarium voor micro-chirirgie, laserbehandelingen, cariologie en neurochirurgie. Deze instrumenten kunnen worden gesteriliseerd door middel van:

• • • formaldehyde/stoom (LTFO) bij 60°C,
    • ethyleen-oxidegas (ETO) bij 50°C en door middel van
    • waterstofperoxidegas bij 50°C.

LTFO en ETO hebben als nadeel dat de stof erg giftig is, waardoor ziekenhuizen speciale voorzieningen moeten treffen om zo'n installatie te kunnen gebruiken. ETO sterilisatie wordt daarom uitsluitend industrieel gebruikt voor het steriliseren van grote partijen, zoals injectiespuiten en -naalden, infuussystemen, maag- en blaassondes endergelijke. Waterstofperoxidegas kent dit nadeel niet.

• • • Met gluteraldehyde oplossing 2%, gedurende 3uur onderdompelen. Echter ook deze methode wordt niet meer toegepast om de giftigheid van deze vloeistof
    • In de vlam laten gloeien : deze methode wordt uitsluitend nog gebruikt in bacteriologische laboratoria voor het ontsmetten van reageerbuisjes en helmaal niet meer voor instrumenten, omdat het leidt tot grote schade aan het instrument.

De goede werking van sterilisatoren kan gecontroleerd worden door middel van biologische indicatoren. Deze indicatoren bevatten resistente bacteriële |sporen, die een sterilisatiecyclus moeten ondergaan en dan opgestuurd worden naar een laboratorium, dat de vernietiging van deze sporen zal controleren. Er bestaan ook chemische - indicatoren, in de vorm van strepen van een bepaalde kleur op plakband (sterilisatietape) of gedrukt op sterilisatieverpakking. Deze chemische indicatoren veranderen van kleur na een bepaald sterilisatieproces. Echter deze chemische indicatoren zijn erg onnauwkeuring en kunnen in elk geval niet garant zijn voor een goede sterilisatie. Men noemt ze derhalve "passage indicatoren" welke uitsluitend aangeven dat er een sterilisatieproces is geweest, zonder dat de kwaliteit van dat proces is gewaarborgd.