Toermalijn
| Toermalijn | |
|---|---|
 Toermalijn (Schorl) – kristallen gegroeid in kwarts |
|
| Mineraal | |
| Chemische formule | AX3Y6(BO3)3 Si6O18(O, OH, F)4 |
| Kristalvorm | Triklien |
| Kleur | Bronskleurig, donkerbruin of zwart |
| Streepkleur | Geelbruin |
| Hardheid | 7 - 7,5 |
| Gemiddelde dichtheid | 3,31 kg/dm3 |
| Glans | Glasglans |
| Opaciteit | Doorschijnend tot opaak |
| Kristaloptiek | |
| Overige eigenschappen | |
| Bijzondere kenmerken | Piëzo-elektrisch en pleochroïsch |
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is toermalijn geen mineraal, maar een groep van mineralen, allen cyclosilicaten. De mineralen in deze groep delen een karakteristieke chemische formule:
AX3Y6(BO3)3 Si6O18(O, OH, F)4. De A kan calcium of natrium bevatten. De X kan bestaan uit aluminium, ijzer, lithium of magnesium. De Y is normaalgesproken aluminium, maar kan ook chroom of ijzer zijn. Op de positie van A kan wat kalium zitten, mangaan kan in X zitten en vanadium kan in Y gevonden worden, maar deze elementen komen niet vaak voor in de formules van de toermalijngroep.
[bewerk] Eigenschappen
Toermalijnen hebben bepaalde unieke eigenschappen. Ze zijn piëzo-elektrisch, wat betekent dat als een kristal verhit of samengedrukt, verschillende elektrische ladingen worden gevormd aan de beide uiteinden van het kristal. Zo ontstaat een elektrische potentiaal. Als er een externe elektrische potentiaal op het kristal wordt uitgevoerd, vibreert het. De mineralen zijn pleochroïsch, wat betekent dat het kristal donkerder van kleur is gezien langs de langste as van het kristal, dan gezien loodrecht op die as.
[bewerk] Voorkomen
De vier bekendste en meest voorkomende toermalijnmineralen hebben verschillende kleuren en transparanties. Elbaiet is transparant en een waardevolle edelsteen. Schorl, dat rijk is aan ijzer, is het meest voorkomende mineraal uit de toermalijn groep en is zwart en opaak. Het wordt voornamelijk gevormd in pegmatieten, de uiterste langzaam afkoelende ganggesteenten van een magma. De twee andere toermalijnen die regelmatig voorkomen zijn draviet en uviet. Draviet is doorgaans bruin doorschijnend en kan erg groot worden. Uviet is groen doorschijnend tot opaak.
