Wassily Kandinsky

Wassily Kandinsky (Василий Васильевич Кандинский, Nederlandse transliteratie: Vasili Vasiljevitsj Kandinski) (Moskou, 4 december 1866 – Neuilly-sur-Seine, 13 december 1944) was een Russisch-Franse kunstschilder en graficus.

Inhoud

1 Biografie
2 Schilderstijl
3 Werken
4 Schilderijen
5 Musea
6 Externe links

[bewerk] Biografie

Zicht op Murnau met kerk, 1910

Kandinsky was oorspronkelijk als jurist verbonden aan de Universiteit van Moskou. In 1896 vertrok hij naar München in Duitsland. Daar studeerde hij eerst twee jaar aan de Anton-Azbé-school en daarna aan de Akademie der Bildenden Künste. Kandinsky was één van de grondleggers van de kunstenaarsgroep de Phalanx en na een jaar richtte hij de Phalanx-Malschule op. Een van de leerlingen, Gabriele Münter, werd zijn levensgezellin.

In 1909 stichtte hij met zijn vriend Alexej Javlenski de Neue Künstlergemeinschaft München. Na een jaar verliet hij echter de groep en in 1911 richtte hij, samen met Franz Marc, de kunstenaarsgroep "Der Blaue Reiter" op. Dit was ook de naam voor een door de groep uitgegeven almanak, ontstaan naar een gelijknamig schilderij van Kandinsky. Een jaar later verscheen in twee opeenvolgende edities zijn belangrijke essay Über das Geistige in der Kunst.

De anekdote wil, dat hij te Murnau, waar hij verbleef met zijn gezellin in 1910, het abstracte schilderen ontdekte, naar aanleiding van een van zijn eigen omgekeerde figuratieve werken. "...Ik bevond me onverwacht voor een schilderij van een onbeschrijfelijk overweldigende schoonheid. Verbaasd bleef ik staan, gefascineerd door dit werk ... Het schilderij had geen onderwerp, het stelde geen enkel herkenbaar object voor, het was uitsluitend samengesteld uit lichtende kleurvlekken ..." verklaarde hij.

De meningen omtrent het ontstaan van de abstracte kunst lopen wel enigszins uit elkaar. Waren het de "Disques simultanés" van de Franse Robert Delaunay, of de muzikale doeken van de Tsjech Kupka, of de geometrische oefeningen van Kasimir Malewitsj of het abstracte processus waaraan Mondriaan zich waagde, die de revolutionaire stap naar de abstractie zetten? Of was het dan toch Michel Larionov met zijn "Rayonnisme" van 1907? En verliezen we tenslotte niet uit het oog, dat Cézanne zijn "Sainte Victoire" al vanaf 1885 en Monet zijn "Nymphéas" vanaf 1890 louter tot kleur aan het abstraheren waren. Zeker is dat de toen 20-jarige student Kandinsky al in 1886 de kleurenoverheersing in de oude Russische iconen had opgemerkt en dat hij, 9 jaar later, op een expositie in Moskou, in bewondering stond voor de "Hooimijt" van Claude Monet, waarbij hij zich afvroeg "...Waarom zou de emancipatie van de kleur niet kunnen samengaan met de bevrijding van de vorm?...".

Kandinsky liet zich inspireren door muziek en met name de atonale muziek van Arnold Schönberg. In Über das Geistige in der Kunst stelde Kandinsky dat kleur en klank psychologische effecten hebben op de menselijke ziel. Hij stelde een klankkleurtheorie op, die een grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de twintigste-eeuwse kunst. Volgens Kandinsky spreekt iedere kleur een eigen taal met een eigen expressie en zit in elke kleur en vorm een ziel. Verschillende kleuren samen zullen een innerlijke beleving bij de beschouwer bewerkstelligen. Ook de verschillende klanken in muziek, die samen een harmonieus geheel vormen, zullen een innerlijke beleving bij de luisteraar opwekken. Deze krachtige uitwerking die kleur en klank hebben op de menselijke psyche, noemt hij ‘innerlijke klank’ of ‘seelische Vibration’.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog trok Kandinsky zich terug naar Moskou. Hij werd er leraar en trouwde er in 1917 met Nina de Andrejevski. Zijn bruid was 16, hij was 50. Zijn vriendin Gabriele was in Murnau gebleven. Ze zou er sterven in 1962. Na de oorlog keerde hij terug naar Duitsland en in 1922 werd hij professor aan het Bauhaus van Weimar, waaraan Paul Klee al verbonden was. Hier begon de meest productieve periode uit Kandinsky's leven. Hij noemde het zelf "de tijd, gekarakteriseerd door een lyrisch geometrisme". Toen het Bauhaus in 1925 verhuisde naar Dessau, oefende hij er dezelfde functie uit. Nog in 1922 realiseerde hij voor de Jurifreie Kunstausstellung van Berlijn een monumentaal decor over de 4 muren van het Salon. Dit kunstwerk werd gereconstrueerd in het Nationaal Museum voor Moderne Kunst (M.N.A.M.) van Parijs, in 1977.

In 1924 stichtte hij met Lyonel Feininger, Paul Klee en Alexej von Javlenski weer een andere kunstenaarsgroep, "Die Blauen Vier".

In 1928 verkreeg Kandinsky de Duitse nationaliteit, maar in 1933 moest hij Duitsland verlaten, net als Paul Klee. Het Bauhaus, dat het jaar ervoor overgeplaatst was naar Berlijn, werd datzelfde jaar door de Gestapo gesloten. Hij kwam naar Parijs, waar hij de Franse nationaliteit aannam en ging met Nina in Neuilly-sur-Seine wonen. Hij schilderde er in 1944 zijn laatste stuk "Getemperd élan" en stierf er op 13 december 1944. Hij stierf aan de gevolgen van arteriosclerose, een vaatziekte.

Zijn weduwe Nina overleefde hem bijna 40 jaar. Ze werd vermoord gevonden tijdens een vakantie in haar chalet te Gstaad, in Zwitserland, in september 1980.

Hij was een neef van filosoof en psychiater Viktor Kandinski.

[bewerk] Schilderstijl

Zijn schilderstijl behoorde aanvankelijk tot het expressionisme. Kandinsky was een van de schilders die vorm en filosofische ondergrond gaf aan de abstracte kunst in het eerste kwart van de twintigste eeuw.

Een "Improvisatie"-aquarel van hem, in 1910, luidde wel degelijk de abstracte kunst in.

[bewerk] Werken

Composition VI

Zijn vriendin Gabriele had nog één schilderij van Kandinsky overgehouden, een portret van haar, in een mauve kleedje, toen ze 27 jaar was. Het was hun geliefkoosde kleur geweest.

"Der Blaue Reiter" was ook de naam voor een door de groep uitgegeven almanak, ontstaan naar een gelijknamig schilderij van Kandinsky. Een jaar later verscheen in twee opeenvolgende edities zijn belangrijke essay Über das Geistige in der Kunst.

Naast talloze van zijn theoretische beschouwingen, die in de "Bauhaus-Bücher" verschijnen, maakte hij ook werk van zijn "Punkt und Linie zu Fläche", gepubliceerd in 1926.

Op de Internationale Tentoonstelling voor Architectuur te Berlijn, in 1931, creëerde hij de grote muurpanelen in keramiek voor de Muziekzaal in het Mies van der Rohe-huis.

[bewerk] Schilderijen

Picture with an Archer. 1909. Oil on canvas, 68 7/8 x 57 3/8" (175 x 144.6 cm) [1]
Panel for Edwin R. Campbell No. 2. 1914. Oil on canvas, 64 1/8 x 48 3/8" (162.6 x 122.7 cm). [2]