Zijlpoort (Leiden)
De Zijlpoort is een stadspoort in Leiden. De poort is in 1667 in classicistische stijl opgetrokken volgens een ontwerp van de Leidse bouwmeester Willem van der Helm en voorzien van beeldhouwwerk van Rombout Verhulst. Doordat de poort zowel op de stadswal als op de brug ervoor moest aansluiten, heeft het gebouw de vorm van een parallellogram. Samen met de Morspoort is de Zijlpoort de enig overgebleven van de oorspronkelijk acht poorten. De naam verwijst naar het nabijgelegen riviertje de Zijl. De voorganger van de Zijlpoort stond aan het eind van de Haarlemmerstraat dat nu Havenplein heet.
In de loop der tijd heeft de Zijlpoort, en dan met name de zaal boven de doorgang, verschillende functies vervuld: begin achttiende eeuw vergaderden de rederijkers er, vanaf 1736 was er een school voor arme kinderen gevestigd, en in de negentiende eeuw werden er stadsgoederen opgeslagen.
In het laatste kwart van de twintigste eeuw is de Zijlpoort tweemaal grootscheeps gerenoveerd. Tijdens de laatste renovatie, in de jaren negentig, zijn aan beide zijden van de poort steunende constructies aangebracht. Sinds 1999 is in een van deze constructies een horecagelegenheid gevestigd.
