1 Samodzielny Pułk Łączności
Z Wikipedii
1 Samodzielny Pułk Łączności – jednostka łączności ludowego Wojska Polskiego
Sformowana w kwietniu 1944 w Trojanowie w ZSRR w ramach tworzonych tam polskich sił zbrojnych, dla zabezpieczenia łączności 1 Armii Wojska Polskiego.
Swój szlak bojowy pułk zakończył 7 maja 1945 nad Łabą.
Spis treści |
[edytuj] Geneza powstania
Gdy w Związku Radzieckim 9 maja 1943 r. tworzy się 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, razem z nią w jej składzie utworzona zostaje kompania łączności.
W miarę napływania ochotników do polskiego wojska, za zgodą władz ZSRR utworzona dywizja rozrasta się do rozmiarów korpusu, powstaje 1 Korpusu Wojska Polskiego. Powstaje też potrzeba rozbudowy kompanii łączności do batalionu. Wtedy dowódca korpusu gen. brygady Zygmunt Berling kieruje do obozu w Sielcach grupę oficerów i żołnierzy, której zadaniem jest uzupełnienie 1 Samodzielnego Batalionu Łączności. W zasadzie był to normalny batalion łączności wg etatu rosyjskiego, ale żeby podkreślić jego samodzielność w dziedzinie obrony i ochrony własnych pododdziałów, większości jednostek nadawano miano „Samodzielny”. Od 19. VIII. 1943 r. w obozie letnim nad Oką - zgodnie z planem organizacyjnym, formuje się 1 Samodzielny Batalion Łączności. Organizację Batalionu powierzono kpt. Szpakowskiemu, któremu do pomocy w organizowaniu i szkoleniu żołnierzy oddelegowano z kompanii łączności odpowiednią grupę żołnierzy. Dowództwo batalionu obejmuje mir. Wiktor Zarucki. Na jesień batalion przeniesiony zostaje do samych Sielc, gdzie wcześniej żołnierze budują na zimę ziemianki.
Ze względu na braki kadrowe część instruktorów byli to żołnierze oddelegowani z Armii Radzieckiej, jednak często byli to ludzie pochodzenia polskiego. Na potrzeby batalionu zostaje też zorganizowana szkoła podoficerska, dowodzi nią kpt. Osiński. Trochę kłopotów sprawiały problemy językowe ale były one marginalne, gdyż żołnierze i oficerowie polscy przebywali już trochę w ZSRR (przeważnie daleko na tzw. „białych niedźwiedziach”) i znali język rosyjski dość dobrze. Problemy sprawiał głównie język techniczny.
Fragment wspomnień:
Każdy łącznościowiec musi znać podstawy elektrotechniki. Podstawy te wykładał nam początkowo kpt. inż. Rabanowski (późniejszy minister komunikacji w rządzie Osóbki Morawskiego). Nie były to jakieś zawiłe analizy obwodów prądowych - ale np.: co to jest obwód elektryczny?, co to są źródła prądu? i jakie używamy w wojsku?, jak je łączymy itd. itd. Każdy jednak musiał znać prawo Ohma - jak paciorek, który matula kiedyś nas nauczała. Potem, prądy i urządzenia łączności, wykładał instruktor radziecki, który zaczął nam przestawiać w naszych chłopskich „makitrach”: opór to „soprotiwlenije”, dławik to „drosiel”, obwód elektryczny to „elektriczeskaja cep” itd. itd. Wprawdzie „cep” inaczej nam się kojarzył, ale drwiąc mówiliśmy: „ Nareszcie jakiś znany wyraz”.
Nie myśl Drogi Czytelniku, że to było złe – te rosyjskie nazwy. Potem dostawaliśmy instrukcje urządzeń łączności w tymże języku i to nam wielce pomagało....
Za posuwającym się na zachód frontem, razem z 1 Korpusem Wojska Polskiego na Smoleńszczyznę przenosi się i batalion. Jednocześnie w trakcie dalszego szkolenia zabezpiecza on łączność dla dowódcy korpusu z podległymi wojskami. Najpierw zajmowany jest rejon wsi Kopanka, później Trojanowo. Tam pod koniec marca 1944 r. naczelne dowództwo Armii Radzieckiej i Komitet Obrony ZSRR zezwoliły na utworzenie 1 Armii Wojska Polskiego. W planie organizacyjnym formowania 1 AWP, zgodzono się też na sformowanie pułku łączności. Rozkazem Dowódcy 1 AWP gen. Zygmunta Berlinga nr 01/org. z dnia 1 kwietnia 1944 r. powołany do życia zostaje 1 Samodzielny Pułk Łączności 1 Armii Wojska Polskiego.
[edytuj] Zadania pułku
Zadaniem 1 Samodzielnego Pułku Łączności było zabezpieczenie łączności 1 Armii Wojska Polskiego podczas działań bojowych. Polegało to na rozwijaniu węzłów łączności (WŁ):
- WŁ SD Armii (na głównych stanowiskach dowodzenia),
- WŁ WSD Armii (na wysuniętych stanowiskach dowodzenia),
- WŁ KSD Armii (na kwatermistrzowskich stanowiskach dowodzenia), oraz
- PWŁ (pomocniczych węzłach łączności wiążących w system wymienione węzły łącznościwęzły łączności sąsiadów i przełożonych - według potrzeb).
Inne zadania jakie wykonywał pułk były to: odbudowa infrastruktury stacjonarnych linii przewodowych i naprawa zniszczonych central telefonicznych na wyzwolonych terenach oraz prowadzenie nasłuchu radiowego w celu rozpoznania organizacji i pozycji nieprzyjaciela.
[edytuj] Skład organizacyjny
- Dowództwo,
- Sztab,
- Batalion telefoniczno – telegraficzny,
- Kompania radiowa,
- Kompanii ruchomych środków łączności,
- Kompanii kablowo – telegraficzna (motorowa),
- Kompanii kablowo – telegraficzna (konna),
- Batalion "WCz" (weczystów) (przydzielony z Armii Radzieckiej),
- Elementy zabezpieczenia technicznego:
- Pluton transportowo-samochodowy,
- Warsztat remontu uzbrojenia,
- Warsztat samochodowy pułku.
- Punkt pomocy technicznej,
- Punkt pomocy medycznej,
- Wydział żywnościowy,
[edytuj] Sprzęt
- Radiostacja RCC – 2 stacje
- Radiostacja RSB – 4 stacje
- Radiostacja SCR – 1 stacja
- Radiostacja RAF – 1 stacja
- Radiostacja RBM – 1 stacja
- Łącznice telefoniczne,
- Urządzenia telegraficzne BODO,
- Urządzenia telegraficzne ST-35 (dalekopisy),
- Urządzenia telegraficzne Morse’a
- Urządzenia W.Cz. (utajniające),
- Krosy (przełącznice liniowe),
- Kable polowe,
- Aparaty telefoniczne,
- Samochody pancerne – 5 szt.
- Samochody osobowo-terenowe – 10 szt.
- Motocykle – 12 szt.
- warsztat łączności – 1 szt.
- warsztat samochodowy – 1 szt.
od grudnia 1944 r. zamontowane na samochodach:
- centrala telefoniczna
- aparatownia telegraficzna „Bodo”
- aparatownia telegraficzna „ST-35”
- aparatownia telegraficzna Morse’a
- przełączalnia telegraficzna
- stacja ładowania akumulatorów
[edytuj] Obsada etatowa (fragmenty)
1 Samodzielny Batalionu Łączności (1 Korpusu WP)
Dowódcy:
- kpt. Szpakowski
- mjr Wiktor Zarucki od sierpnia 1943
Szef sztabu
- por. Fridman
1 Samodzielny Pułk Łączności (1Armii WP)
Dowódcy:
- mjr Wiktor Zarucki (PO) (04.1944 r.- 05.1944)
- ppłk Romuald Malinowski (05.1944 r. – 16.10.1944)
- ppłk Wiktor Zarucki (17.10.1944 r. – 09.1945)
Zastępcy d/s polityczno-wychowawczych:
- ppor. Starzec
- por. inż. Jan Rabanowski
- ppor. Tadeusz Pisula – styczeń 1945
Zastępca d/s liniowych:
- mjr Wiktor Zarucki
- mjr Kunin
Zastępcy d/s techniczno-materiałowych:
- kpt. Stefan Kunceficz,
Kwatermistrz:
- kpt. Kuncewicz,
Szef sztabu: dane z kroniki i rozkazu organizacyjnego pułku z dnia 4.04.1944 r.
- kpt. Osiński ...
- kpt. Jan Klusik,
Pomocniy szefa sztabu:
- por. Frydman, chor. Paweł Wildstein,
Szef łączności: ppłk Suczek,
Szef służby uzbrojenia: por. Włodzimierz Pozniak,
Szef słuzby chemicznej: ppor. Wójcicki,
Szef kancelarii żywnościowej: kpr. Pobola,
Szef zaop. mundurowego: por. Adolf Pawłowski,
Szef zaop. żywnościowego: por. Kuncewicz,
Szef zaop. finansowego: ppor. Uroda,
Istruktor propagandy: ppor. Henryk Szemberg,
Felczer pułku: chor. Milda Chomicz, kpt. Szyran,
Batalion Telefoniczno – Telegraficzny,
- Dowódca batalionu: por. Klusik,
- Z-ca d/s polityczno-wychowawczych: ppor. Jackowska,
Samodzielny Batalion Łączności:
- Dowódca batalionu: kpt. Strzelecki,
- Dowódca 7 komp.: por. Koniew,
- Dowódca 8 komp.: kpt. Mań,
Kompania Radiowa,
- Dowódca kompanii: ppor. Baranow,
- Z-ca d/s polityczno-wychowawczych: chor. Lena Grůunszpan,
Kompanii Ruchomych Środków Łączności,
- Dowódca kompanii: ppor. Czernyszow,
Kompanii Kablowo – Telegraficznych (motorowa),
- Dowódca kompanii: ppor. Głuchaniuk, por. Aleksander Morawski,
- Z-ca d/s polityczno-wychowawczych: chor. Edward Gierasimczyk,
Kompanii Kablowo – Telegraficznych (konna),
- Dowódca kompanii: chor. Sypało,
- Z-ca d/s polityczno-wychowawczych: chor. Laszkiewicz,
Stacja telegraficzna:
- Dowódca stacji: por. Jan Kurewicz,
- Technik: ppor. Gabszewicz, chor. Stefan Sołowiow,
Stacja telefoniczna:
- D-ca oddz. łączn. wewnętrznej: chor. Józef Kryworotenko,
- D-ca oddz. łączn. dalekosiężnej: ppor. Antoni Łojko,
Stacja generatorowa:
- Dowódca stacji: chor. Józef Lulewicz,
- Technik: xx,
Pluton transportowo-samochodowy:
- Dowódca: ppor. Bronisław Książek,
Warsztat uzbrojenia bojowego:
- Dowódca: ppor. Antoni Zaleski,
Warsztat samochodowy:
- Dowódca: kpr. Walczak,
[edytuj] Rozformowanie
Po przegrupowaniu się do miejscowości Wriezen (Niemcy), 9 lipca 1945 roku pułk wraca do Polski i skoszarowany zostaje w Katowicach.
W ramach pokojowej reorganizacji wojska, we wrześniu 1945 1 Samodzielny Pułk Łączności zostaje rozwiązany.
[edytuj] Bibliografia
- Kronika 1 Samodzielnego Pułku Łączności,
- mjr rez. Jan Sikora – artykuł p.t. „Bliżej historii” z czasopisma Zakładów Graficznych Dom Słowa Polskiego – maj 1969,
- Pani ppor. Zofia Kolasa-Rogowska-Wspomnienia wojenne,
- Pani ppor. Józefa Małek (zd. Cis)-Wspomnienia wojenne,
- Pan kpt. Władysław Rogowski-Wspomnienia wojenne.
