Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Pelplinie
Z Wikipedii
| Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Pelplinie | |
 Katedra w Pelplinie |
|
| Data budowy | 1380-1472 |
| Wyznanie | katolicyzm |
| Rodzaj | bazylika mniejsza |
| Wezwanie | Wniebowzięcia NMP, św. Bernarda z Clairvaux, św. Benedykta i św. Stanisława |
| Budulec | cegła |
| Obecnie | diecezja pelplińska |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Pelplinie - gotycka bazylika o jedenastu przęsłach, wzniesiona dla jednego z najbogatszych klasztorów cysterskich w Polsce (drugi co do wielkości kościół z cegły w Polsce). Katedra od 1824, przebudowana i regotyzowana w latach 1894-1899.
[edytuj] Historia
W dawnych wiekach Pelplin był niewielką osadą usługową dla klasztoru, który w 1276 przenieśli tu cystersi z pierwszej pomorskiej siedziby w Pogódkach. Reguła zakonna nakazywała staranny wybór miejsca budowy na słabo zaludnionych nadrzecznych, bagnistych gruntach, które po osuszeniu miały stać się terenem nowoczesnej produkcji rolnej.Od czasu zawarcia pokoju toruńskiego w 1466, który ograniczył wpływy Krzyżaków na Pomorzu, opactwem pelplińskim opiekowali się również polscy królowie. Trzech z nich gościło w murach klasztoru : Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt III Waza i Jan III Sobieski. Bracia prowadzili działalność religijną w Pelplinie do 1823, kiedy to władze zaborcze skasowały klasztor. Szczęśliwie zarówno on, jak i kościół zachowały swoje wyposażenie, gdyż na mocy bulli papieskiej o powiększeniu diecezji chełmińskiej w 1824 do Pelplina przeniesiono stolicę biskupią, a w klasztorze usytuowano seminarium duchowne. W 1965 zostało ono afiliowane przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim.
Bogactwo cystersów i ich rozmiłowanie w sztuce (wiele dzieł rzemiosła artystycznego to prace samych zakonników) sprawiły , że ich świątynie i ocalałe w nich wyposażenie są zabytkami najwyższej klasy. Jest tak i w Pelplinie. Gdy wchodzimy do katedry , warto więc najpierw spojrzeć na misternie wykonane sklepienia: gotyckie (gwiaździste) w trzech nawach oraz późnogotyckie z poł. XVI w., w południowym (sieciowe) i w północnym (kryształowe)ramieniu transeptu.
Przebogaty wystrój wnętrza to w przeważającej części spuścizna baroku. Pierwsze dzieła powstały z inicjatywy jednego z bardziej zasłużonych opatów- Leonarda Rembowskiego II, w tym najpiękniejsze ołtarze: główny (1623-1640) i mariacki (1619), ustawiony przy ścianie wschodniej nawy południowej. Zdobią go obrazy Hermana Hana: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, Trójca Święta, Św. Bernard, Św. Benedykt oraz najbardziej interesujący, z 1618, w predelli, znacznie wyprzedzający swoją epokę w operowaniu światłocieniem- Pokłon pasterzy. W kolejnych latach kościół wzbogacił się o wspaniałą ambonę, organy oraz pozostałe ołtarze, których jest aż 22. Autorami zdobiących je obrazów, poza Hanem, są najwybitniejsi pomorscy artyści z przełomu XVI i XVII wieku. Bartłomiej Strobel, nadworny malarz Władysława IV Wazy, namalował obrazy do ołtarza św. Jakuba. Andrzej Stech, gdańszczanin, w Pelplinie pozostawił większość swoich prac religijnych, w tym arcydzieło wzorowane na Nawróceniu dworzanina etiopskiego Rembrandta. Jan Krieg, twórca dzieł w ołtarzu św. Urszuli, opuścił rodzinny Gdańsk, aby tu wstąpić do zakonu. Jan Peterhacke, prawdopodobnie zięć Hana, jest autorem wysoko cenionych prac w ołtarzach Siedmiu Sakramentów i św. Marii Magdaleny.
Najstarszymi, gotyckimi elementami wyposażenia są powstałe w latach 1450-1463 stalle, których niezwykłe bogactwo niesie ideę ogrodu zamkniętego, nakierowaną na symbolikę maryjną. Z różnych okresów (począwszy od 1462) pochodzi zachowana fragmentarycznie polichromia.
