Bielmo (botanika)
Z Wikipedii
Bielmo (endosperm) - di- lub tri- lub pentaploidalna (2n, 3n, 5n zależnie od rodziny, lub w wyniku endomitoz w dojrzałym bielmie - wielokrotność tych wartości) tkanka miękiszowa w nasionach roślin okrytonasiennych powstająca w trakcie procesu podwójnego zapłodnienia po połączeniu jednego z jąder plemnikowych z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego. Cytoplazma stanowi pozostałość woreczka zalążkowego po utworzeniu komórki jajowej, synergid i antypod; zawiera substancje zapasowe, potrzebne do rozwoju zarodka. U roślin jednoliściennych bielmo jest głównym źródłem substancji pokarmowych w dojrzałym nasieniu. U roślin dwuliściennych bielmo zostaje zużyte przez rozwijający się zarodek, który następnie gromadzi substancje pokarmowe w liścieniach.
[edytuj] Rodzaje bielma
- jądrowe (nuklearne) - tworzy się w wyniku podziałów mitotycznych jąder komórkowych, którym nie towarzyszą cytokinezy. Cytokinezy i tworzenie się ścian komórkowych zachodzą później. Bielmo to jest cieczą, jego przykładem jest mleko kokosowe w owocach palmy kokosowej (kokosach);
- komórkowe (cellularne) - powstaje, gdy po mitozie jąder komórkowych zachodzi cytokineza;
- heolobialne (od nazwy Helobiae - w dawniejszych systemach określenie podklasy jednoliściennych odpowiadającej wyróżnionej w systemie Reveala podklasie żabieńcowe Alismatidae) - po pierwszym podziale mitotycznym ściana komórkowa dzieli centralną komórkę woreczka zalążkowego na dwie nierówne komórki potomne. Dalszy rozwój bielma w komórce mikropylarnej zachodzi wg typu jądrowego, a w części chalazalnej - wg typu komórkowego.
[edytuj] Funkcja bielma
Bielmo jest tkanką spichrzową, gromadzącą materiały zapasowe dla rozwijającego się zarodka. Substancje te powstają w częściach asymilacyjnych rośliny, następnie doprowadzane są do tkanek w sąsiedztwie woreczka zalążkowego. U wielu roślin, w celu wykorzystania tych substancji, powstają w bielmie ssawki (haustoria), które mogą przerastać różne części zalążka (ośrodek, chalazę, osłonki) a także ścianę zalążni i stąd czerpać materiały zapasowe. Bielmo może magazynować:
- węglowodany, głównie skrobię, gromadzoną w leukoplastach; komórki zawierające skrobię są u większości roślin martwe. Rzadziej gromadzone są hemicelulozy w ścianach komórkowych;
- białka, gromadzone w postaci ziaren aleuronowych w żywych komórkach lub w formie bezpostaciowych glutenów;
- tłuszcze, występujące w formie olejów.
[edytuj] Bibliografia
- Zygmunt Hejnowicz: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13825-4.
- J. Jasnowska, M. Jasnowski, J. Radomski, S. Friedrich, W. W. A. Kowalski: Botanika. Szczecin: BRASIKA, 1999. ISBN 83-902821-4-3.
