Bitwa pod Sfakterią
Z Wikipedii
Sfakteria (425 p.n.e.) - bitwa w okresie drugiej wojny peloponeskiej
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Z inicjatywy strategów Demostenesa i Sofoklesa w maju 425 p.n.e. Ateńczycy postanowili rozpocząć działania zaczepne na terenie Peloponezu, aby zapobiec rokrocznym najazdom lacedemońskim na Attykę. Flota ateńska z zaokrętowanymi na pokładach hoplitami i lekkozbrojnymi wyruszyła w kierunku Korkyry, płynąc wzdłuż brzegów Peloponezu. W okolicach półwyspu Pylos niekorzystne warunki pogodowe zmusiły Ateńczyków do przybicia do brzegu. Żołnierzy pod dowództwem Demostenesa wyokrętowano, flota odpłynęła. Na wodach Zat. Navarino pozostało jedynie 5 trier ateńskich. Żołnierze ateńscy na Pylos ufortyfikowali przyczółek, tworząc bazę do działań na Peloponezie. Na wieść o desancie król spartański Agis przerwał operacje w Attyce i zawrócił operującą pod Korkyrą flotę (43 triery). Ateńczycy osiągnęli tym samym zamierzone cele strategiczne, choć zarazem ateński przyczółek na Pylos został zablokowany: wejścia do zatoki szachowała lacedemońska flota, drogę lądową w głąb Peloponezu zagrodziła armia lacedemońska. Spartanie osadzili również załogę (420 hoplitów i ok. 500 helotów, pod dowództwem Epitadasa) na pobliskiej wyspie Sfakterii. 2 okręty ateńskie zdołały jednak wymknąć się i pośpieszyć z wezwaniem o pomoc. Pozostałe 3 triery Ateńczycy wyciągnęli na brzeg i otoczyli palisadą - strzegło ich 60 hoplitów i lekkozbrojni. Przez dwa dni Spartanie bezskutecznie szturmowali pozycje ateńskie od strony lądu i od morza. Powrót floty ateńskiej (50 okrętów pod dowództwem Eurymedona i Sofoklesa) zmienił sytuację – po bitwie morskiej w Zat. Nawarino (bitwa pod Sfakterią) Ateńczycy uzyskali panowanie na okolicznych wodach. Lacedemońska załoga na Sfakterii została odcięta. Ateńczycy zorganizowali blokadę wyspy (w sumie trwała ona 72 dni). Blokada okazała się jednak nieszczelna - garnizon na Sfakterii był zaopatrywany przez lacedemońskich ochotników-pływaków, którzy pod wodą holowali za sobą na linach worki z żywnością. Aby rozstrzygnąć patową sytuację Demostenes zaplanował atak, który przeprowadził wraz z przybyłymi z Aten posiłkami demagog Kleon.
[edytuj] Przebieg bitwy
Żołnierze ateńscy (800 hoplitów, 1600 peltastów i łuczników) wylądowali przed świtem na Sfakterii, opanowali posterunek spartański na południowym krańcu wyspy i nacierali w głąb wyspy. Spartanie pod dowództwem Epitadasa wyruszyli im naprzeciw ze swego obozu, położonego w centrum wyspy (rys. 1). Spartanom nie udało się jednak zaatakować hoplitów ateńskich - powstrzymali ich ateńscy łucznicy i peltaści, którzy zajęli pozycje na wzgórzach, na flankach ich szyku i razili ich z dystansu, unikając bezpośredniego starcia (Rys. 2). W wyniku ostrzału dowódca Spartan (Epitadas) zginął, jego zastępca Styfon został ranny, Spartanie wycofali się na północny kraniec wyspy, do ruin fortu na klifie. Szturmy ateńskie na pozycje Spartan w forcie nie przynosiły rezultatów - Spartanie bronili się cały dzień. Dopiero gdy messeński oficer przeprowadził oddział ateńskich lekkozbrojnych przez urwisko klifu na szczyt wzgórza na tyłach pozycji spartańskich otoczeni Spartanie, za zgodą dowódców armii na kontynencie, poddali się (Rys. 3). Do niewoli ateńskiej dostało się 292 hoplitów, w tym 120 Spartiatów. Ateńskie straty wyniosły ok. 50 ludzi.
[edytuj] Konsekwencje:
- Ateńczycy umocnili pozycję przyczółka na Pylos, skąd organizowali wypady na terytorium Peloponezu
- jeńcy ze Sfakterii stali się kartą przetargową w negocjacjach Ateńczyków z Lacedemończykami (zagrożono ich straceniem w razie dalszych najazdów spartańskich na Attykę)
- runęło przekonanie o niezwyciężoności spartańskiej falangi, cała Hellada była zdumiona tym, że Spartanie poddali się, zamiast "wracać na tarczy"
[edytuj] Bibliografia
- Ksenofont, Historia grecka. Tłum. W. Klinger, Wrocław 1958.
- Tukidydes, Wojna peloponeska. Tłum. i przedmowa K. Kumaniecki, *Warszawa 1988.
- Warry J., Armie świata antycznego. Tłum. H. Wajs, Warszawa 1995.
- Kosiarz E., Bitwy morskie. Warszawa 1995.
- Kulesza R., Ateny – Sparta 431-404 p.n.e. Warszawa 1997.
