Cerkiew św. Michała Archanioła w Mochnaczce
Z Wikipedii
Cerkiew św. Michała Archanioła w Mochnaczce.
Cerkiew powstała w XVIII w. Przekształcona poważnie w 1846, wybudowano wtedy nowe prezbiterium, dotychczasowe włączając do powiększonej nawy i przykrywając oba człony wspólnym dachem. Odnawiana w latach 1923, 1929 i 1960-1964.
Cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant młodszy z poważnymi przekształceniami. Orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej, pierwotnie trójdzielna. Obecnie składa się z wydłużonego nowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie, nieco szerszego dawnego prezbiterium, jeszcze szerszej nawy i wydłużonego, prostokątnego babińca. Wschodnia część nowego prezbiterium pełni funkcję zakrystii. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, zwieńczona nadwieszoną pseudoizbicą i gzymsem z namalowanymi zegarami. Słupy wieży obejmują babiniec. Wokół wieży zachata. Dachy kryte blachą. Nad prezbiterium kalenicowy dwuspadowy z załamaniem, przechodzący we wschodniej części w namiotowy, nad nawą dach namiotowy z załamaniem, wysunięty okapem nad dawne prezbiterium, nad wieżą namiotowy. Nad wszystkimi częściami jednolite hełmy cebulaste z pozornymi latarniami i żelaznymi krzyżami. Ściany szalowane deskowaniem pionowym, ściany wieży poziomym.
Wnętrze nakryte stropami płaskimi z fasetami. Na ścianach polichromia ornamentalna i figuralna namalowana przez Czesława Lenczowskiego i Stanisława Kruczka w latach 1960-1964. Między prezbiterium a nawą kompletny ikonostas z XIX w., zawierający także starsze ikony. W środkowej części ikonostas został zasłonięty przez współczesny ołtarz, w duchu ludowego neogotyku, z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej.
Wokół cerkwi drewniany płot oparty na murowanych, kamiennych słupkach. Od drogi asfaltowej wiedzie pod górę do cerkwi kilkudziesięciometrowa dróżka, wyłożona kamiennymi płytami i ogrodzona płotem. Na jej początku drewniana ozdobna brama z rzeźbą Chrystusa Frasobliwego w zwieńczeniu. Obok cerkwi czynny cmentarz grzebalny z zachowanymi nagrobkami kamiennymi dawnych mieszkańców.
Po wysiedleniu Łemków w ramach akcji Wisła, od 1947 r. cerkiew użytkowana jako kościół rzymskokatolicki pw. Matki Bożej Częstochowskiej, od 1951 r. parafialny.
Wykorzystane materiały
- Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku, praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1977
- Ryszard Brykowski, Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986
- M. A. Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003
- Zarys historii kościoła w parafii Mochnaczka, opracowanie w formie rękopisu, wiszące w kruchcie cerkwi.
