Charles Fourier
Z Wikipedii
Charles Fourier (ur. 7 kwietnia 1772 w Besançon, zm. 10 października 1837 w Paryżu) – francuski socjalista utopijny. Uważany za twórcę terminu feminizm, którego użył po raz pierwszy w 1837 roku, a już na początku 1808 twierdził, iż rozszerzenie praw kobiet jest jedną z głównych zasad postępu społecznego. Fourier zainspirował utworzenie utopijnej wspólnoty nazywanej La Reunion, znajdującej się w okolicach dzisiejszego Dallas (Teksas), jak również kilku innych znajdujących się na terenie USA, takich jak North American Phalanx (NAP).
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Pochodził z kupieckiej rodziny francuskiej. W młodości przeprowadził się z rodzinnego Besançon do Lyonu. W czasie rewolucji francuskiej cudem uniknął gilotyny. Wkrótce potem zaczął tworzyć własną koncepcję budowy nowego, szczęśliwego świata, którą rozbudowywał do końca życia. W 1808 roku wydał dzieło pt. Teoria czterech mechanizmów i przeznaczeń ogólnych, prospekt i ogłoszenie odkrycia. Ogłaszał w gazetach, że ma receptę na zbawienie świata i czeka na chętnych do jej realizacji, lecz nikt się nie zgłaszał. Swoje projekty przesyłał Ludwikowi XVIII i Napoleonowi I. Dopiero pod koniec życia znalazł grupę uczniów (należał do niej przejściowo przyszły cesarz Ludwik Bonaparte – Napoleon III). U schyłku życia przeniósł się do Paryża, gdzie zmarł.
[edytuj] Fourieryzm
Fourier twierdził, iż troska i współpraca to droga do doprowadzenia do społecznego sukcesu. Wierzył, iż społeczność kooperująca osiągnie w krótkim czasie ogromny wzrost produkcji. Pracownicy byliby nagradzani za ich pracę odnośnie ich wkładu.
Stworzył koncepcję idealnej organizacji społeczeństwa opartego na wspólnotach tzw. falansterach. Podział pracy w takich falansterach miał być zgodny z naturalnymi skłonnościami ludzi i w ten sposób praca miała zarazem przynosić radość (na przykład dzieci, lubiące bawić się w błocie przeznaczył do wywozu nieczystości i śmieci). Fourier twierdził, iż istnieje dwanaście "namiętności", które tworzą 810 typów charakteru. Na tej podstawie obliczył, iż idealny falanster ma składać się z 1620 osób. Planował, iż pewnego dnia na ziemi będzie 6 milionów takich wspólnot, rządzonych przez światową omniarchię lub (później) przez Światowy Kongres Falansterów
Wierzył, że przez dobrą organizację wspólnego życia można zlikwidować sprzeczność między naturą ludzką a przymusem, wynikającym z życia w zbiorowości i wyzwolić to, co najlepsze w człowieku. Ta wspólnota między ludźmi, brak zła w ich wzajemnych stosunkach miały oddziaływać również na przyrodę, która w efekcie stanie się przyjazna człowiekowi, drapieżne zwierzęta zmienią swą naturę. Krytykował istniejące stosunki społeczno-ekonomiczne.
[edytuj] Wpływ
Myśl Fouriera oddziaływała na francuską politykę w czasie rewolucji 1848 roku i Komuny Paryskiej. Jej zwolennikiem i popularyzatorem był m.in. Victor Considérant.
Karol Marks również odnosił się do Fouriera w swoich pismach, pomimo że odrzucał dzieła Fouriera jako ideologię bez metod działania. Marks wskazywał, iż Fourier był w stanie odrzucić kapitalizm jako zło, jednak nie potrafił wytłumaczyć dlaczego.
W połowie XX wieku, wpływy filozofii Fouriera zaczęły rosnąć pośród pisarzy socjalistycznych, pozostających poza głównym nurtem marksizmu. Po zerwaniu przez surrealistów z Francuską Partią Komunistyczną, André Breton powrócił do idei Fouriera, pisząc w 1947 roku Ode à Charles Fourier. W 1969 roku sytuacjoniści cytowali i zaadoptowali Avis aux civilisés relativement à la prochaine métamorphose sociale w ich Avis aux civilisés relativement à l'autogestion généralisée.
Prace Fouriera miały także znaczny wpływ na twórczość Gustava Wynekena, Guya Davenporta, Hakima Beya i Paula Goodmana, pod ich wrażeniem był także prawdopodobnie włoski przedsiębiorca Adriano Olivetti, gdy tworzył swoją firmę elektroniczną.
[edytuj] Bibliografia w języku polskim
- Wybór pism [w:] F. Armand, R. Maublanc, Fourier, Warszawa 1949
- Myśli [w:] Utopia walcząca, wyboru i opracowania dokonał: Rachmiel Brandwajn, Warszawa 1962
- Wybór pism [w:] Adam Sikora, Fourier, Warszawa 1989, ISBN 83-214-0643-2
- Analogia i kosmogonia [w:] Rita Baum nr 5, Wrocław 2002
- Miłość w Cywilizacji [w:] ibid.
[edytuj] Literatura w jezyku polskim
- Władysław Jan Grabski, Karol Fourier (1772 - 1837). Jego życie i doktryna, Warszawa 1928
- B.P., Karol Fourier w setną rocznicę zgonu / Władysław Jan Grabski, Tragizm Fouriera, Warszawa 1937
- Maria Orsetti, Karol Fourier, apostoł pracy radosnej; Warszawa 1927
- F. Armand, R. Maublanc, Fourier, Warszawa 1949
- Janina Majler, Doktryna etyczna Karola Fouriera, Warszawa 1965
- Adam Sikora, Fourier, Warszawa 1989, ISBN 83-214-0643-2
- Adam Sikora, Fourier czyli solidarność rzeczy [w:] Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej nr 34, Warszawa 1989
- Roland Barthes, Sade, Fourier, Loyola, Warszawa 1996
