Constitutio Criminalis Carolina

Z Wikipedii

Constitutio Criminalis Carolina - szesnastowieczny kodeks karny. Czas powstania tej konstytucji datuje się pod koniec lipca 1532 w Ratyzbonie. Uchwalona przez Sejm Rzeszy, ogłoszona przez Karola V w 1532r.

Spis treści 1 Historia powstania 2 Rozwiązania szczegółowe 3 Podział Constitutio Criminalis Carolina 4 Znaczenie 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Historia powstania

Carolina [jak się ją potocznie nazywa] była próbą przełamania partykularyzmu prawa niemieckiego i ujednolicenia systemu. Składała się z 219 art. Dotyczyła prawa proceduralnego jak i materialnego. Twórcą Konstytucji był prawdopodobnie Zygfryd Rogaty. Była ona krokiem milowym w spisaniu prawa karnego dzięki czemu osiągnęła sławę poza krajami germańskimi a jej odmiany były uznawane za obowiązujące prawo w innych państwach. Istniało kilka wstępnych redakcji aktu, lecz były one kolejno odrzucane przez Sejm Rzeszy uznającym obawy władców terytorialnych o możliwość ograniczenia samodzielności prawnej ich terenów. Dlatego zawarto w niej klauzule salwatoryjną [łać. clausula salvatoria] oznaczającą sybsydiarność / posiłkowość stosowania Caroliny. Miała być używana tylko w wypadkach nieuregulowanych kwestii w prawie miejscowym. Mimo tego osiągnęła znaczny sukces.

Wzorowana była na dziele bawarskiego Bambergu (Constitutio Criminalis Bambergensis, CCB), które zostało wprowadzone w książęcej diecezji w 1507 r. przez biskupa Georga III, usilnie zabiegającego o o zreformowanie prawa. Literatura z Bambergu bardzo często określana jest przez prawników jako mater Carolinae (matka Karoliny). Być może tytuł ten zawdzięcza ona dworzaninowi Johannowi von Schwarzenberg (1463/65 -1528). Jako świecki prawnik pomagał on biskupowi przeprowadzać reformę prawną na terenie diecezji.

[edytuj] Rozwiązania szczegółowe

• Obrona konieczna dopuszczalna, gdy zagrożone były tylko życie i zdrowie.
• Znała stan wyższej konieczności (np. kradzież z nędzy).
• Nakazywała uzależniać odpowiedzialność chorego od opinii biegłych.
• Jeżeli nastąpił błąd (niezgodność między rzeczywistością a jej odbiciem) co do faktu, wyłączał winę sprawcy i powodował bezkarność czynu.
• Pojawia się pierwsze ogólne określenie usiłowania.
• Stała na zasadzie prewencji ogólnej.
• Częściowo stosowała racjonalizację sprawiedliwościową.
• Często podwyższała karę przy drugiej recydywie.
• Kara była bezwzględnie nieokreślona.
• Stała na zasadzie publicznoprawnej.
• Stare rozwiązanie na morderstwo jako skryte i zabójstwo jako jawne uśmiercienie zastąpiono przyjętym w doktrynie włoskiej podziałem na uśmiercenie rozmyślne i nierozmyślne.
• Przewidywała w wielu przypadkach możliwość zasięgania przez sędziów opinii fakultetów prawa w razie pojawienia się wątpliwości.
• Szerokie stosowanie kary śmierci i kar mutylacyjnych.
• Brak więzienia jako zakładu egzekucji kary.
• Znała kwalifikowane kary śmierci.

[edytuj] Podział Constitutio Criminalis Carolina

[edytuj] Znaczenie

Stała się podstawowym źródłem prawa karnego Rzeszy. Studia nad nią prowadzili m.in. Benedykt Carpzow i Christian Thomasius. Zawierała również mała ilość norm dotyczących procesu obchodzenia się z czarownicami w czasach inkwizycji.

[edytuj] Bibliografia

• Emil Brunnenmeister: Die Quellen der Bambergensis. Ein Beitrag zur Geschichte des deutschen Strafrechts, Leipzig 1879.
• Josef Kohler / Willy Scheel (red.): Die Carolina und ihre Vorgängerinnen. Text, Erläuterungen, Geschichte, 4 tomy., Halle a. d. Saale 1902 (ND Aalen 1968).
• Gustav Radbruch / Arthur Kaufmann: Die Peinliche Gerichtsordnung Kaiser Karls V. von 1532 (Carolina), Stuttgart 1991.
• Sönke Lorenz: Aktenversendung und Hexenprozeß. Dargestellt am Beispiel der Juristenfakultät Rostock und Greifswald (1570/82-1630), 3 tomy., Frankfurt a. M. / Bern / New York 1983.
• Peter Oestmann: Hexenprozesse am Reichskammergericht (za: Quellen und Forschungen zur höchsten Gerichtsbarkeit im Alten Reich; Bd. 31), Köln 1997.
• Winfried Trusen: "Rechtliche Grundlagen der Hexenprozesse und ihre Beendigung", in: S. Lorenz / D. Bauer (red.), Das Ende der Hexenverfolgung (w: Hexenforschung, t. 1), Stuttgart 1995.
• Claudia Kauertz: Wissenschaft und Hexenglaube. Die Diskussion des Zauber- und Hexenwesens an der Universität Helmstedt 1576-1626 (w: Hexenforschung, t. 6), Bielefeld 2001.
• Michael Ströhmer: "Von Hexen, Ratsherren und Juristen. Die Rezeption der Peinlichen Halsgerichtsordnung Kaiser Karls V. in den frühen Hexenprozessen der Hansestadt Lemgo 1583-1621" (w: Studien und Quellen zur westfälischen Geschichte, t. 43), Paderborn 2002.
• Artur Wójtowicz, Kryminalna Karolina, http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,2844
• Czepelak M., Halberda J., Michalak A., Śmiałek K., Węglarz M., Historia prawa sądowego, Kraków 2000;
• Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 1997.

[edytuj] Zobacz też

• Karol V Habsburg