Cytoplazma

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Cytoplazma:

I. - część protoplazmy komórki eukariotycznej pozostająca poza jądrem komórkowym
II. - cała protoplazma komórki prokariotycznej (czyli nie posiadającej jądra komórkowego)

cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma

Dzieli się ją na cytoplazmę podstawową (cytozol) oraz struktury błoniaste. Cytoplazmę (ściślej cytozol) tworzy płynny, złożony koloid wodny. W wodzie są zawieszone bądź rozpuszczone między innymi białka, lipidy, kwasy tłuszczowe, wolne aminokwasy oraz sole mineralne (m.in. wapnia, magnezu, sodu). Ważnym składnikiem cytoplazmy jest skomplikowana przestrzenna sieć białkowych włókienek i mikrorureczek, tworząca tak zwany cytoszkielet. Cytoplazma podstawowa - główna część protoplastu. W niej znajdują się pozostałe plazmatyczne składniki komórki i zachodzi większość procesów metabolicznych.

Cytoplazma podstawowa jest wypełniającą komórki substancją o pozornie jednolitej strukturze, mogącą przyjmować różną postać od cieczy do galaretki (żelu). W niektórych typach cytoplazmy (np. u pierwotniaków) można zaobserwować wyraźnie rozróżnienie na dwa obszary:

przylegającą do błony komórkowej ektoplazmę
"bardziej wewnętrzną" endoplazmę.

Enzymem markerowym (markerem) cytoplazmy podstawowej jest dehydrogenaza glukozo-6-fosforanowa (G6PD).

Cytoplazmę podstawową przenikają układy błonowe. Od zewnątrz ogranicza ją błona komórkowa - plazmolemma.

Spis treści

1 Skład cytoplazmy
2 Cytoszkielet
- 2.1 Mikrotubule
3 Retikulum endoplazmatyczne
4 Procesy zachodzące w cytoplazmie podstawowej
5 Ruchy cytoplazmy
6 Zobacz też

[edytuj] Skład cytoplazmy

Cytoplazma podstawowa jest substancją koloidalną, w jej skład wchodzą:

związki organiczne (białka, tłuszczowce, węglowodany, RNA, w mniejszych ilościach inne metabolity)
związki nieorganiczne następujących pierwiastków: wapń, magnez, potas, cynk, miedź, mangan, fosfor, tlen, chlor, siarka, węgiel, azot, bor
faza rozpraszająca: woda
organelle, np. mitochondria, plastydy, lizosomy, peroksysomy, wakuole, cytoszkielet, retikulum endoplazmatyczne, Aparat Golgiego

[edytuj] Cytoszkielet

Zobacz więcej w osobnym artykule: cytoszkielet.

Zasadniczym elementem strukturalnym cytoplazmy podstawowej są białka mające postać globularną lub fibrylarną np. mikrofilamenty i mikrotubule.

[edytuj] Mikrotubule

Mikrotubule - zbudowane z tubuliny rurki. Biorąc pod uwagę lokalizację mikrotubul w komórce oraz pełnione przez nie funkcje, wyróżniamy:

mikrotubule cytoplazmatyczne stanowiące elementy cytoszkieletu i sterujące ruchami organelli komórkowych
mikrotubule kinetochorowe odgrywające ważną rolę w czasie ruchu chromosomów i ogólnie przy podziale komórki

[edytuj] Retikulum endoplazmatyczne

Zobacz więcej w osobnym artykule: Retikulum endoplazmatyczne.

Retikulum endoplazmatyczne (= siateczka wewnątrzplazmatyczna)- struktura stanowiąca zasadniczą część systemu błon wewnątrzkomórkowych.

Złożone jest z zespołów cystern, kanalików, banieczek, pęcherzyków. Układy te przenikają w różnych kierunkach cytoplazmę i łączą się z plazmalemmą i błoną jądrową.

Wśród błon retikulum można wyróżnić :

forma szorstka pokryta jest rybosomami, uczestniczy w procesie syntezy białek, najczęściej błonowych,
forma gładka natomiast bierze udział w syntezie lipidów i w procesach wydzielniczych

[edytuj] Procesy zachodzące w cytoplazmie podstawowej

biosynteza białek (translacja)

początkowy etap oddychania (glikoliza lub oksydacyjny cykl pentozofosforanów)

[edytuj] Ruchy cytoplazmy

cyrkulacyjny - cytoplazma płynie w różnych kierunkach w pomostach cytoplazmatycznych
rotacyjny - cytoplazma płynie w jednym kierunku wokół wakuoli, inaczej nazywany cyklozą
pulsacyjny - cytoplazma płynie raz w jednym, raz w drugim kierunku (wokół wakuoli)
fontannowy - szczególna odmiana ruchu cyrkulacyjnego, w którym cytoplazma płynie wokół dwóch wakuoli w przeciwnych kierunkach

Ruchy cytoplazmy spowodowane są skurczami włókienek kurczliwych

plazmoliza - proces odstawania protoplastu od ściany komórkowej - zachodzi w roztworze hipertonicznym.
deplazmoliza - proces odwrotny do procesu plazmolizy - zachodzi w roztworze hipotonicznym