Demokracja szlachecka

Z Wikipedii

Demokracja szlachecka to określenie wykształconego w XV i XVI w. systemu politycznego Królestwa Polskiego a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który w założeniu gwarantował masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, a także miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego stanu szlacheckiego, co stanowiło ewenement na skalę europejską owego czasu.

Szlachta zbierała sie na sejmikach ziemskich gdzie wybierała przedstawicieli, którzy mieli reprezentować dany obszar na sejmie walnym. Dostawali oni tzw. "instrukcje sejmowe", które mówiły im jak mają głosować. Po zakończeniu sejmu walnego ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie zdawali relacje z obrad.

W skład sejmu wchodził król oraz członkowie izby poselskiej i senatu. W izbie poselskiej zasiadali posłowie, czyli przedstawiciele szlachty wybrani na sejmikach ziemskich. Senat stanowili członkowie dawnej rady królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy oraz najwyżsi urzędnicy królewscy. Członkiem senatu zostawało sie z racji pełnienia wyższego stanowiska, a nie na skutek wyboru. Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan sejmujący. Sejm walny zbierał się co dwa lata na okres 6 tygodni.

Badania historyka Daniela Beauvois dowiodły, iż demokracja szlachecka nie funkcjonowała. Szlachta w ogromnej większości nie zgłaszała się i nie głosowała na sejmikach ziemskich. Udział w głosowaniach nie przekraczał 5% narodu szlacheckiego. Obywatelami Rzeczypospolitej byli posiadacze ziemscy, którzy w minimalnym stopniu dopuszczali do głosu szlachtę.

Do Konstytucji 3 maja został załączony aneks "Prawo o sejmikach", który wykluczał z życia obywatelskiego szlachtę bez własnej ziemi tzw. gołotę.

Główne cechy demokracji szlacheckiej to:

Podział władzy: