Dzierdziówka

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°39' N 21°57' E50.65 21.95 (Dzierdziówka)


Dzierdziówka
Województwo	podkarpackie
Powiat	stalowowolski
Gmina	Zaleszany
Sołtys	Grzegorz Garanty
Położenie	50° 39' N 21° 57' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	507 uprawnionych do głosowania stan na 16.07.2007r.
Strefa numeracyjna (do 2005)	15
Kod pocztowy	37-416
Tablice rejestracyjne	RST
Położenie na mapie Polski Dzierdziówka
Strona internetowa wsi

Dzierdziówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie stalowowolskim, w gminie Zaleszany.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

[edytuj] Rys historyczny

Pierwszą pisaną wiadomość o wsi podaje lustracja Województwa Sandomierskiego przeprowadzona po „potopie szwedzkim” w 1660 roku. Powstanie wsi, a właściwie przysiółka Zbydniowa, położonego na drugim brzegu głównego nurtu Sanu wiąże się z potrzebą zagospodarowania, ciężkich ale żyznych gleb namulonych przez rozlewiska rzeczne. Lustratorzy podają, że kiedy odłączono w roku 1615 część królewszczyzny Zbigniew (dzisiejszy obszar sołectwa Wólka Turebska) i przyłączono go do dóbr kościelnych Kolegiaty Sandomierskiej w Turbi ówczesny dzierżawca królewszczyzny Zbigniew, Walenty Czermiński osadził nad Sanem dwie rodziny chałupników ze Zbigniewa. Dokładnie lustratorzy piszą: „Uroczysko Dziurdowka, na drugiej stronie Sanu powstało, kiedy odjęta została od Królewszczyzny Wólka, wtedy Jejmość Pan dzierżawca osadził dwie rodziny chałupników na spisku, którzy nic nie płacą, tylko po jednym dniu pańszczyzny na tydzień odrabiają we dworze w Zbigniewie”. Tak więc Dzierdziowka powstała około 1615 roku, bo wtedy to Trybunał Lubelski przyłączył ziemie królewszczyzny Zbigniew stanowiące dzisiaj Wólkę Turebską do dóbr turebskich Kolegiaty Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu.

Można przypuszczać, że nazwa wsi wywodzi sie od przydomka osadzonych tam biednych chłopów Dziura, którzy pracując przez 20 lat posiadali tzw. wolniznę od pańszczyzny i innych obciążeń w zamian za przysposobienie ziemi do uprawy rolnej. Poprzez trzebienie nad Sanem łęgowych lasów tereny uprawne szybko powiększały się, bo już w drugiej połowie XVII wieku w Dzierdziowce powstał folwark zarządzany przez dzierżawcę królewszczyzny Zbigniew. Mieszkańców Dzierdziowki podobnie jak Zbigniewa, dotknęła zawierucha „potopu szwedzkiego” w 1656 roku, działania wojenne pomiędzy Sasami a Stanisławem Leszczyńskim o koronę Polski w pierwszej połowie XVIII wieku oraz zniszczenia podczas I wojny światowej. Po rozbiorach Polski, w 1798 roku Dzierdziowka wraz z całą królewszczyzną Zbigniew została sprzedana Dominikowi Horodynskiemu, byłemu adiutantowi Tadeusza Kościuszki, który przy folwarku zbudował na początku XIX wieku, drugi poza Zbydniowem, drewniany dwór, który stał do I wojny światowej. Tak więc życie mieszkańców przysiółka Dzierdziowka było nierozerwalnie związane z jej macierzysta wsią Zbydniów i z uwagi na położenie w rozlewiskach Sanu, ciągłą walką ze skutkami powodzi. Dopiero w XIX wieku, staraniem rządu Cesarstwa Austriackiego, podjęto prace związane z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym. Ostateczne ujarzmienie rzeki nastąpiło na wykonaniu przekopu i usypaniu wałów przeciwpowodziowych. Odcięto zatokę meandrującego Sanu, która stanowi dziś starorzecze zwane Starym Sanem. W ostatniej fazie robot, w latach 1910 – 14 prace nadzorował młody inżynier Władysław Sikorski, późniejszy premier i Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Nie sposób nie wspomnieć o Zbydniowie, kiedy mówimy o Dzierdziowce w książce „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego I Innych Krajów Słowiańskich".

Cytat Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego I Innych Krajów Słowiańskich. (t. XIV, s.536), Warszawa 1880-1902:

Zbydniow z Dziurdziowka, w XV w. Szbygnew, w r. 1581 Zbigniew wies powiat tarnobrzeski, przy goscincu z Rozwadowa nad Sanem (11,3klm.)do Zalesia nad Wisla, ma stacye kol. na linii z Sobowa (o 14 klm.) do Rozwadowa. Okolica jest rownina piaszczysta, dobrze nawodniona. Stare lozysko Sanu tworzy dlugi a waski staw, ciagnacy sie 18 morg. Obszaru. Na pold. od wsi ciagnie sie duzy bor sosnowy, zwany Czarna niwa. Wznies. 157 mt. Npm. Wolka Dziurdziowka lezy na pln. od wsi i sklada sie z 38 dm. Par. rzym. – kat. w Zaleszanach. Ws. Liczy 187 dm., 955 mk. (431 mez., 524 kob.), 907 rzym. – kat. i 48 izrael. Pos. tabularna ( Zbigniewa Horodynskiego) ma gorzelnie, mlyn, cegielnie, 2 folwarki, 1114 morg. Obszaru, z czego przypada na lasy 392 mr., na stawy 18 mr,. a na nieuz. 6 mr,. pos mn. ma 909 morg. W ogole. W polowie XV w. ws. Z. w par. Zaleszany, wlasnosc krolewska, miala lany km,. Karczmy, zagr,. Folwark krolewski, z których dziesiecine dawano rozmaicie: z niektorych pol placono kosciolowi w Gorzycach, z innych pleban. w Zaleszanch, wartosc 6 grzyw. ( Dlugosz. L.B,. II, 355,362). W r. 1581 ( Pawin ., Malopo., 197) Zbydniow byl wsia krolewska i mial 14 kmieci, 3 i 0.5 lana, 4 zagrody z roln, 4 komor. z bydlem, 6 komor. bez bydla, 2 rzemiesln. I lan soltysi. Z. graniczy na pln. z Berdechowem i Majdanem Zbydniowskim, na wsch. z wolka, na pld. z Kotowa Wola a na zach. z Zaleszanami.