Elżbieta York

Z Wikipedii

Elżbieta York

Elżbieta York, ang. Elizabeth of York (ur. 11 lutego 1466 w Westminsterze, zm. 11 lutego 1503), królowa Anglii od 1486 r. do śmierci, żona Henryka VII Tudora, króla Anglii w latach 1485 - 1509. Elżbieta była najstarszym dzieckiem króla Edwarda IV Yorka i Elżbiety Woodville, córki Richarda Woodville'a, 1. hrabiego Rivers, oraz starszą siostrą króla Edwarda V.

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Elżbieta przyszła na świat w Westminsterze w 1466 r. i do narodzin brata Edwarda w 1470 r. była uznawana za następczynię tronu. W 1477 r. razem z matką i ciotką, Elżbietą York, księżną Suffolk została Damą Orderu Podwiązki. Po śmierci ojca w 1483 r. Elżbieta razem z młodszym rodzeństwem została uznana za nieślubne dziecko (Edward miał przed ślubem z Elżbietą ożenić się z lady Eleonorą Talbot) i odsunięta od dziedziczenia. Na tron wstąpił jej stryj Ryszard, książę Gloucester jako Ryszard III. Kiedy Ryszardowi zmarła żona, Anna Neville, w 1484 r., pojawiły się pogłoski, że Ryszard planuje ślub z Elżbietą.

Te plotki wzbudziły zaniepokojenie na kontynencie, gdzie przebywał Henryk Tudor, 2. hrabia Richmond, od 1471 r. kandydat stronnictwa Lancasterów na króla Anglii. Jego własne prawa do tronu były dość nikłe - jego matka, Małgorzata Beaufort, pochodziła od Jana, 1. hrabiego Somerset, nieślubnego syna Jana z Gandawy, młodszego syna Edwarda III. Hrabia Somerset został wprawdzie uznany za legalnego syna, ale odsunięty od dziedziczenia. Stąd, aby wzmocnić pretensje Henryka jego zwolennicy zaplanowali małżeństwo pretendenta z Elżbietą, co pogodziłoby zwaśnione rody Lancasterów i Yorków. Stąd też Henryk po wstąpieniu na tron zatuszował sprawę nieprawomocności małżeństwa Edwarda IV i Elżbiety Woodville, gdyż to osłabiało jego i tak niezbyt mocną pozycję.

[edytuj] Królowa Anglii

Tymczasem obawy Henryka okazały się płonne. Ryszard zresztą nie miał raczej zamiaru poślubiać bratanicy. Jednakże sir George Buck, XVII-wieczny kronikarz, autor "Historii Ryszarda III" twierdził iż widział list Elżbiety do księcia Norfolk, w którym Elżbieta deklarowała miłość do Ryszarda i chęć poślubienia króla. List ten, jeśli kiedykolwiek istniał, zaginął, a my możemy jedynie gdybać, na ile to wyznanie było wynikiem uczuć Elżbiety, a na ile wynikiem działań jej matki, dążącej do wprowadzenia córki na tron, obojętnie przy jakim królu.

Jeśli nawet były planu poślubienia Ryszarda przez Elżbietę, to Henryk Tudor je udaremnił. W sierpniu 1485 r. wylądował w Walii i 22 sierpnia, dzięki zdradzie w szeregach Ryszarda, wygrał bitwę pod Bosworth. Ryszard poległ, zaś Henryk koronował się w Westminsterze. Nowy król nie spieszył się jednak do żeniaczki i dopiero petycja Parlamentu doprowadziła do ślubu Henryka i Elżbiety 18 stycznia 1486 r., aczkolwiek Henryk dalej zwlekał z koronacją żony, która odbyła się dopiero 25 listopada 1487 r.

Henryk i Elżbieta tworzyli raczej zgodne i szczęśliwe małżeństwo. Królowa regularnie zachodziła w ciążę dając mężowi 3 synów i 4 córki. Ciosem dla królowej była śmierć najstarszego syna Artura w 1502 r. Elżbieta zmarła rok później w dniu dwoich 37 urodzin, wskutek gorączki poporodowej, 9 dni po narodzinach ostatniego dziecka. Z natury skąpy Henryk wyprawił żonie wspaniały pogrzeb, godny królowej. Elżbieta została pochowana w katedrze westminsterskiej, w kaplicy zwanej Lady Chapel. W 1509 r. dołączył do niej król Henryk.

[edytuj] Rodzina

18 stycznia 1486 r. poślubiła w Westminsterze Henryka VII Tudora (28 stycznia 1457 - 21 kwietnia 1509), króla Anglii, syna Edmunda Tudora, 1. hrabiego Richmond i Małgorzaty Beaufort, córki Jana Beauforta, 1. księcia Somerset. Henryk i Elżbieta doczekali się 3 (lub 4) synów i 4 córek.

Artur (20 września 1486 - 2 kwietnia 1502), książę Walii
Małgorzata (28 listopada 1489 - 15 października 1541), żona Jakuba IV Stuarta, Archibalda Douglasa, 6. hrabiego Angus i Henryka Stewarta, 1. lorda Methven
Henryk VIII (28 czerwca 1491 - 28 stycznia 1547), król Anglii
Elżbieta (2 lipca 1492 - 14 września 1495)
Maria (18 marca 1496 - 25 czerwca 1533), żona Ludwika XII, króla Francji i Charlesa Brandona, 1. księcia Suffolk
Edmund (21 lutego 1499 - 19 czerwca 1500), książę Somerset
Edward (?), istnienie niepewne
Katarzyna (ur. i zm. 2 lutego 1503)

[edytuj] Ciekawostki

Elżbieta jest pierwowzorem postaci Damy (Queen), znajdującej się w kartach do gry.
Elżbieta jest jedyną angielską królową, która była jednocześnie córką, siostrą, bratanicą, żoną i matką króla Anglii

Poprzednik
Anna Neville