Federacja Wschodnioeuropejska (1914)

Z Wikipedii

Przypuszczalny zasięg terytorialny proponowanej Federacji Wschodnioeuropejskiej

Federacja Wschodnioeuropejska (1914) (ang. East European Federation, de. ein osteuropäischer Staatenbund)^[1] – projekt polityczny sformułowany przez środowisko niemieckich Żydów - syjonistów, przedstawiony przez Maxa Bodenheimera mający na celu utworzenie przez Niemcy organizmu politycznego na ziemiach zaboru rosyjskiego po spodziewanym zwycięstwie w I wojnie światowej, w ramach zamierzonego przez nich tworzenia Mitteleuropy.

W sierpniu 1914 r. Max Bodenheimer zgłosił władzom niemieckim koncepcję utworzenia państwa, obejmującego swym zasięgiem przeważające obszary Polski przedrozbiorowej. Leżąca między Bałtykiem a Morzem Czarnym Federacja miała stanowić kordon sanitarny między Niemcami a Rosją. Choć teoretycznie wszystkie grupy etniczne Federacji miały mieć zapewnioną autonomię, Bodenheimer dodał iż Polacy (8 milionów) mieli być "zrównoważeni" przez inne narody - Ukraińców (4 miliony), Białorusinów (4 miliony) oraz Litwinów, Łotyszów i Estończyków (3.5 miliona). Żydzi (6 milionów) oraz Niemcy (1.8 miliona) mieli mieć głos rozstrzygający („przechylać szale wagi”).^[2]

Bodenheim zyskał początkowo poparcie grupy działaczy syjonistycznych w Berlinie i założył z nimi Komitet Wyzwolenia Żydów Rosyjskich („Komitee zur Befreiung der russischen Juden”)^[3].

Inicjatywa spotkała się początkowo z dobrym przyjęciem ze strony władz w Berlinie, wkrótce jednak okazało się, że Niemcy nie podchodzą do propozycji poważnie. Od Ministerstwa Spraw Zagranicznych kontakty z Bodenheimerem przejął Sztab Generalny i referent polityczny do spraw wschodnich Bogdan Hutten-Czapski, który miał za zadanie wspomaganie ewentualnego powstania antyrosyjskiego. Bez porozumienia z Boneheimerem Hutten-Czapski przygotował ulotki wzywające Żydów zaboru rosyjskiego do powstania przeciw Rosjanom.^[4]. Koncepcja ostatecznie nie uzyskała poparcia Niemiec, które były bardziej zainteresowane utworzeniem w regionie marionetkowych państw pod zarządem czysto niemieckim (zob. Mitteleuropa).

Kontakty Komitetu z władzami w Berlinie były przedmiotem ostrych sporów wewnątrz ruchu syjonistycznego. Wobec wzrastającej krytyki Max Bodenheimer został zmuszony do ustąpienia z funkcji pełnionej w Żydowskim Funduszu Narodowym.

Niektórzy polscy autorzy na określenie tego projektu używają nazwy "Judeopolonia".

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Bogdan Graf von Huten-Czapski, Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft. 1-2, Berlin 1936.
• Isaiah Friedman, Germany, Turkey and Zionism 1897-1918, ss. 199. ISBN 076-580-4077
• New Encyclopedia of Zionism and Israel, 1-, London and Toronto 1994.
• Zosa Szajkowski, Demands for Complete Emancipation of German Jewry during World War I. [w:] The Jewish Quarterly Review, New Ser., Vol. 55, No. 4, April 1965, s. 350-363.
• Zosa Szajkowski, The German Appeal to the Jews of Poland, August 1914. [w:] The Jewish Quarterly Review, New Ser., Vol. 59, No. 4, April 1969, s. 311-320.
• Andrzej L. Szcześniak, Judeopolonia. Żydowskie państwo w państwie polskim. ss. 99. Seria: Biblioteka "Białych Plam", ISBN 83-88822-92-6
• Andrzej L. Szcześniak, Judeopolonia II. Anatomia zniewolenia Polski. ss. 201. Seria: Biblioteka "Białych Plam", ISBN 83-89862-03-4
• The Universal Jewish Encyclopedia, 1-10, New York 1948.
• P. Wróbel: Między nadzieją a zwątpieniem, "Der Jude" Martina Bubera wobec rewolucji i nowego ładu na świecie po I wojnie światowej, Więź 1986, nr 7-8, s. 74.