Fryderyk Hayder
Z Wikipedii
Fryderyk Antoni Hayder (ur. 1905 w Przemyślu, zm. 1990) – polski malarz impresjonista i kubista w latach 1925-1933 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – malarstwo w pracowni Józefa Mehoffera, rzeźbę u Xawerego Dunikowskiego, otrzymując dyplom z wyróżnieniem. W 1935 r. zamieszkał w Warszawie. Oprócz malarstwa zajmował się grafiką użytkową i aranżacją wnętrz. Przed wojną brał udział w wystawach m.in. w Zachęcie (1937) i w TPSP w Krakowie (1938). Podczas Powstania Warszawskiego większa część jego prac uległa zniszczeniu. W 1945 r. artysta zamieszkał w Gliwicach, a uratowane rysunki i szkicowniki z lat 1926-1944 przekazał Muzeum w Gliwicach, gdzie po wojnie pracował jako kustosz. Współtworzył Gliwicki Oddział ZPAP, uczestniczył w wielu wystawach ogólnopolskich (Wystawa Plastyki Ziem Nadodrzańskich W-wa 1959; Malarstwo w XV-lecie PRL, W-wa 1961). Miał szereg wystaw indywidualnych, m.in. 1957 CBWA Katowice, Szczecin; w 1984 r. z okazji 50-lecia pracy twórczej w Muzeum Okręgowym w Przemyślu; 1985 BWA Katowice, 1987 Zachęta Warszawa. Malował kompozycje figuralne, pejzaże, sceny rodzajowe i martwe natury. Po wojnie podejmował tematykę zaangażowaną ideologicznie, od połowy lat 50. większą uwagę poświęcił stronie formalnej, malując w konwencji postkubistycznej. Obraz budował za pomocą linearnej siatki grubych konturów, kolor wyważony, rzadko o intensywnym natężeniu kładziony był płasko. Na początku lat 60. malował szereg abstrakcji o charakterze informelowskich, gdzie konstrukcja obrazu uległa zmiękczeniu, by w latach 70. powrócić do konturu wyznaczającego układ form i przestrzeń. Dążył do syntezy, malował dużymi płaszczyznami, upraszczał rysunek. Często też podejmował tematykę religijną, cykl "Droga Krzyżowa" znajduje się w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, jego prace są m.in. w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i w Muzeum w Gliwicach.
