Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego

Z Wikipedii

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości.

Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego - fundusz powołany na mocy ustawy z 15 lutego 1989 roku przez Sejm PRL IX kadencji. jako jeden z państwowych funduszy celowych, którego oficjalnym celem była spłata polskiego zadłużenia zagranicznego oraz gromadzenie i gospodarowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na ten cel. Rzeczywistym zadaniem funduszu było skupowanie na wtórnym rynku zagranicznych długów PRL po znacznie obniżonych cenach, wynikających z niskich notowań długu.

Ekonomiczny sens istnienia funduszu polegał na znacznym obniżeniu wielkości długu wobec zagranicznych wierzycieli, którzy de facto zgadzali się na utratę dużej części swoich wierzytelności w zamian za szybkie odzyskanie stosunkowo niewielkiej jej części na wtórnym rynku. Wykup długów odbywał się przez "podstawione", często stworzone w tym celu spółki. Operacja ta była niezgodna z obowiązującym prawem międzynarodowym. Stąd też przeprowadzana była w tajemnicy.

Funduszem kierował zarząd w składzie:

Grzegorz Żemek - dyrektor generalny
Janina Chim - zastępca dyrektora

Rada Nadzorcza powołana przez Ministra Finansów Andrzeja Wróblewskiego w marcu 1989 roku:

Janusz Sawicki - przewodniczący (od 14 marca 1989 do 31 grudnia 1990) był jednocześnie wiceministrem finansów odpowiedzialnym za obsługę polskiego zadłużenia zagranicznego i nadzór nad działalnością FOZZ)
Jan Boniuk - sekretarz
Grzegorz Wójtowicz
Dariusz Rosati
Zdzisław Sadowski
Jan Wołoszyn
Sławomir Marczuk (od maja 1989 r.)
Wojciech Misiąg - (od października 1989 r.)

Od 1 stycznia 1991 FOZZ znajduje się w stanie likwidacji, zaś kontrola Najwyższej Izby Kontroli przeprowadzona na początku lat 90. wykazała liczne nieprawidłowości (zawłaszczenie wielomilionowych sum i niegospodarność), których skutkiem było wszczęcie dochodzenia i wniesienie oskarżenia przeciwko kilku osobom. 29 marca 2005 wydany został nieprawomocny wyrok sądu pierwszej instancji skazujący oskarżonych na kary więzienia i grzywny. Wyrok ten został częściowo zmieniony przez prawomocne orzeczenie sądu drugiej instancji, które zapadło dnia 25 stycznia 2006. Kasacje od tego orzeczenia do Sądu Najwyższego złożył zarówno prokurator jak i obrońcy skazanych. W dniu 21 lutego 2007 r Sąd Najwyższy w Izbie Karnej rozpoznał kasacje obrońców skazanych i kasację prokuratora od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2006 r. zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29 marca 2005 r. w tzw. sprawie FOZZ. Sąd Najwyższy wyrokiem uchylił zaskarżony wyrok w części III.2 (dotyczącej umorzenia postępowania) i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie w postępowaniu odwoławczym oraz oddalił wszystkie kasacje obrońców skazanych (sygn. akt II KK 261/06).

Ustalono, iż w latach 1989-90 FOZZ otrzymał na swoje zadania 10,3 bln starych złotych (ok. 1 mld USD) z których został osiągnięty zysk w kwocie 1,8 bln starych złotych (ok. 180 mln USD) [1]. Wynik ten mógł być jednak znacznie lepszy - według biegłych Skarb Państwa stracił z powodu afery FOZZ : 119,5 mln USD, 9,6 mln DM, 16,8 mln franków francuskich, 125 mln franków belgijskich oraz 35,9 mld starych zł polskich (3,59 mln PLN). Łączne straty wynosiły 334 mln nowych zł (po kursie z 31 grudnia 1995 r. - 2,4680 PLN za 1 USD).

Znaczna część operacji walutowych FOZZ była prowadzona za pośrednictwem Banku Handlowego. Podczas kontroli przeprowadzonej w Banku Handlowym przez NIK w latach 1991-1992 ujawniono liczne nieprawidłowości ujawnione w protokole pokontrolnym "Działalność dewizowa Banku Handlowego"[2], którego autorem była inspektor Halina Ładomirska. W raporcie wykazano że w okresie kontroli Bank prowadził działalność dewizową na szkodę polskiej gospodarki i oszacował straty w ciągu tych dwóch lat na 5-10 mld dolarów.

Działania FOZZ dla wielu pozostają zagadką. Człowiekiem, który doprowadził do ujawnienia tej zawiłej afery był Michał Tadeusz Falzmann (1953 - 1991). Będąc inspektorem NIK w krótkim czasie doszedł do wniosku, że pod szyldem FOZZ kryje się, międzynarodowa afera gospodarczo-polityczna. Fundusz z racji swojego charakteru (tajemnica państwowa), organizacji (niezależna jednostka stojąca blisko Ministerstwa Finansów) i sposobu działania (rażący brak dokumentacji operacji finansowych), stał się instytucją "prania brudnych pieniędzy". Dokonano transferów pieniężnych do nowopowstałych spółek za granicą, najczęściej zlokalizowanych w miejscach tzw. "raju finansowego" czyli np. na Wyspach Dziewiczych.

Osoby, które odegrały kluczową rolę w ujawnieniu FOZZ zginęły - Michał Tadeusz Falzmann oraz Walerian Pańko. Falzmann zmarł na zawał serca, Pańko - w wypadku samochodowym, w którym jego samochód rozpadł się na dwie połowy. Dwaj policjanci z drogówki, którzy pierwsi przyjechali na miejsce wypadku Pańki utonęli na rybach, a służbowy kierowca, który przeżył wypadek zmarł na zawał. W 1993 roku zginął w wypadku samochodowym jeden z oskarżonych w sprawie - Jacek Sz. W 1991 roku Marcin Dybowski, wydawca pierwszej książki o aferze FOZZ został pobity przez policję, a z jego samochodu skradziono dokumenty o aferze. Później pobito go jeszcze kilkukrotnie i spalono mu samochód. Autorowi książki Mirosławowi Dakowskiemu grożono śmiercią.

W aferze FOZZ skazano następujące osoby:

Grzegorz Żemek - 9 lat za defraudację publicznego mienia.
Janina Chim - 6 lat.
Zbigniew Olawa
Dariusz Przywieczerski
Irene Ebbinghaus
Krzysztof Komornicki

W 2001 Witold Krasucki nakręcił film dokumentalny "Dramat w trzech aktach" w którym oskarżył polityków Porozumienia Centrum o przyjmowanie pieniędzy z FOZZ. Film został opracowany na podstawie informacji podanych przez Janusza Cliffa Pineiro w 2001 roku. Bracia Lech i Jarosław Kaczyńscy wytoczyli proces Telewizji Polskiej. Proces umorzono, gdy Telewizja zdecydowała się publicznie przeprosić braci Kaczyńskich zanim sąd wydał orzeczenie, czy oskarżenia padające w filmie dokumentalnym były słuszne, czy nie.