Gastrafetes
Z Wikipedii
Gastrafetes (gr. γαστραφέτης), nazywany także łukiem brzusznym lub łukiem greckim to rodzaj broni pośredni pomiędzy łukiem a kuszą, stosowany w starożytnej Grecji. Nazwa grecka dosłownie oznacza łuk brzuszny od sposobu naciągu cięciwy.
Broń po raz pierwszy opisana przez Herona z Aleksandrii w I wieku naszej ery w dziele Belopoeica, choć zakłada się jej powstanie na IV wiek p.n.e. i związane jest z udoskonaleniem starszej konstrukcji przez Zapyrosa z Tarentu.
Broń zbudowana była na podobnej zasadzie jak łuk kompozytowy i obsługiwany był przez jednego żołnierza. Cięciwę napinano za pomocą suwaka ciągniętego po prowadnicy i zabezpieczanego przed powrotem przez mechanizm zapadkowy. Nazwa łuk brzuszny wzięła się od sposobu napinania broni z użyciem całego ciała, a nie tylko rąk, gdyż suwak opierany był o ziemię, a specjalnej konstrukcji kolba o brzuch (specjalny profil na końcu). Mechanizm spustowy broni posiadał dodatkowy mechanizm zapadkowy. Po napięciu cięciwy w wydrążony w suwaku rowek wkładano strzałę.
Obsługa gastrafetesu wymagała dużo więcej czasu niż typowego łuku, ale większa donośność i siła przebicia zadecydowały o dalszym rozwoju tej konstrukcji. Większą wersją tej broni był oksybel, broń ta znana była też w piechocie chińskiej przełomu II i I w p.n.e., różnica dotyczyła jedynie stałego suwaka. W czasie wojny galijskiej w latach 355-357 broń ta była na wyposażeniu armii rzymskiej, o czym wspomina rzymski wojskowy i historyk Ammianus Marcellinus. W Europie znów pojawia się w średniowieczu już jako kusza w czasie wypraw krzyżowych wśród powracających rycerzy (początkowo nosiła niezgodną z rzeczywistością nazwę łacińską balista, we Francji arbalete, a w Niemczech armbrust).
[edytuj] Źródła
- Robert M. Jurga.: Machiny wojenne, Donjon/Pelta, Kraków-Warszawa 1995, ISBN 83-86489-03-0, ISBN 83-85314-04-0
