George Mead

Z Wikipedii

George Herbert Mead (ur. 27 lutego 1863, zm. 26 kwietnia 1931) to amerykański filozof, socjolog i psycholog. Był jednym z twórców pragmatyzmu, przede wszystkim pragmatyzmu społecznego. Stworzył koncepcję "interakcjonizmu symbolicznego".

W latach 1894-1931 był profesorem uniwersytetu w Chicago, jego wykłady zostały spisane przez jego uczniów i wydane w dwóch tomach: Mind, Self and Society (1934) oraz Philosophy of the Act (1938).

George Mead sformułował oryginalny program behawioryzmu społecznego, który bada procesy adaptacji organizmów, ujmując je jako proces komunikacji. Organizm w relacji ze środowiskiem, inaczej niż to ma miejsce w behawioryzmie, nie pozostaje bierny. Organizmy dokonują selekcji tego co istnieje dla nich jako bodziec. Od zasady tej selekcji zależeć będzie ich sukces adaptacyjny. Środowisko staje się projekcją form żyjących, co w żadnym wypadku nie oznacza, że wobec środowiska możliwa jest postawa anything goes (np. będąc zajęczycą ze względu na szanse adaptacyjne lepiej rozróżniać pomiędzy niedźwiedziem a zającem!). Mead stwierdza, że w procesie życiowym wyodrębniły się ze względu na sprawności i narzędzia adaptacyjne dwa typy organizmów: organizmy zwierzęce i organizmy ludzkie. Kryterium podziału dotyczy narzędzi, służących adaptacji do środowiska. Organizmy zwierzęce posiadają możliwość reagowania na procesy zachodzące w środowisku za pomocą gestów. Zwierzęta reagują na gesty innych zwierząt dostosowując swe działanie tak, aby zwiększyć swe szanse adaptacyjne. Zachowania zwierząt są procesem komunikacji – konwersacją za pomocą gestów. Organizmy ludzkie także posługują się gestem, ale uzyskały ponadto sprawność posługiwania się gestem znaczącym i samoodniesieniem. Gest znaczący tym różni się od gestu, że posiada tą samą wartość zarówno dla jednostki jak i dla innego człowieka. Samoodniesienie pozwala na refleksyjne zwrócenie się ku symbolom, które reprezentują przedmioty, osoby, stany i przebiegi działań. Refleksja umożliwia odniesienie do przyszłości jako przestrzeni możliwości, gdzie zdarzyć się mogą nierówno prawdopodobne wydarzenia. Inteligencja i myślenie związane jest z procesami selekcji – co wybrać aby działać skutecznie? Komunikacja za pomocą symboli (język) i możliwość samoodniesienia stanowią usprawnienie adaptacyjne związane z możliwością rozdzielenia bodźca i reakcji (zwierzę reaguje bezpośrednio). Sprawności te umożliwiają przewidywanie działań innych i planowanie swoich posunięć.Proces komunikacji nie jest przez Meada rozumiany jako transfer pomiędzy izolowanymi świadomościami. Znaczenie związane jest z cielesnością organizmu i procesami w jakich uczestniczy.

Możliwość samoodniesienia wiąże się z istnieniem umysłu i osobowości. Nie istnieją one jednak w oderwaniu od komunikacji. Są wytworem procesów interakcji i reprodukują się w ich ramach. Możliwość komunikacji za pomocą symboli zakłada istnienie uogólnionego innego, do którego odnoszone są sensy. Istnienie uogólnionego innego jest warunkiem możliwości samoodniesienia - traktowania samego siebie jako przedmiotu. Refleksyjny organizm ma dostęp do swoich zasobów (symboli i obrazów możliwych reakcji) jako zasobów typowych, właściwych dla wszystkich uczestników procesów interakcji. Mead wskazuje, że osobowość dzieli się na "ja przedmiotowe" - związane z wykształceniem się odniesienia do uogólnionego innego (element standaryzujący komunikację) i "ja podmiotowe" - stronę popędową, spontaniczną i umożliwiającą rozróżnienie pomiędzy jednostką a innymi ludźmi. Współdziałanie pomiędzy aktorami społecznymi możliwe jest dzięki temu, że jednostki – byty tego samego rzędu – są wyposażone w tę samą strukturę regulowania interakcji: osobowość (ja przedmiotowe i ja podmiotowe). Rozróżnienie na "ja przedmiotowe" i "ja podmiotowe" wykształca się w toku procesów socjalizacji, szczególną rolę odgrywają tu zabawa (przyjmowanie ról) oraz gra (wykształcanie się orientacji na reguły, bezosobowy porządek). Wizja społeczeństwa w teorii Meada oparta jest na użyciu symboli i wytwarzaniu reguł interakcji przez aktorów posiadających możliwość refleksyjnego odniesienia do siebie i świata.