Gotyk ceglany

Z Wikipedii

Zamek krzyżacki w Malborku.

Brama Portowa w Stargardzie Szczecińskim.

Dom Kerkhofhaus w Roztoce.

Kościół Św. Katarzyny w Gdańsku.

Stary ratusz w Tangermünde

Gotyk ceglany (niem. Backsteingotik) - zjawisko w architekturze gotyckiej, gdzie cegła stanowiła zasadniczy materiał budulcowy.

Gotycka architektura ceglana była alternatywą architektury kamiennej, zwłaszcza na terenie krajów północno-euroejskich, przede wszystkim wokół basenu Morza Bałtyckiego (w obecnych krajach takich jak :Dania, Finlandia, Niemcy, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Szwecja), gdzie brakowało skalnych zasobów naturalnych. W zależności od warunków naturalnych używano kamień (najczęściej sprowadzany z bogatych zasobów tego budulca), ale przede wszystkim do struktury i konstrukcji budynków, resztę substancji budowlanej stanowiła cegły. Budowano z cegły także w innych rejonach takich jak Górna Bawaria, a nawet na terenie półwyspu Iberyjskiego (Mudejar). W przypadku obecnych ziem polskich architektura ceglana znana jest na terenie Śląska, Małopolski, Mazowsza oraz przede wszystkim na terenie Pomorza Zachodniego i dawnego państwa Zakonu Krzyżackiego.

Architektura ceglana objęła zarówno jak sztukę sakralną, jak świecką. Sakralną architekturę reprezentują zarówno jak kościoły katedralne, klasztorne oraz przede wszystkim fary miast. Ceglane dzieła architektury odzwierciedlały prestiż mieszczaństwa, przede wszystkim w miastach hanzeatyckich, w których rozwinęło się prężnie budownictwo świeckie, zarówno jak obwarowania, jak budynki reprezentacyjne - ratusze i kamienice i inne budynki komunalne (np szpitale). Dla rycerstwa i zakonów rycerskich czy kasztelanów wznoszono monumentalne zamki wraz z rozbudowanym systemem obronnym.

Gotyk ceglany charakteryzuje się z jednej strony niewielką integracją z rzeźbą architektoniczną, charakterystyczną dla architektury kamiennej, z drugiej strony twórczym wykorzystaniem tego materiału budowlanego, przede wszystkim w dekoracji elewacji za pomocą cegieł o różnym stopniu wypalenia (np. niedopałka, wiśniówka, zendrówka czy kopciałka). Pomimo ograniczonych możliwości rzeźbiarskich, wykonywano na cegle płaskorzeźbione dekoracje (przede wszystkim ornamentalne i roślinne), cegła osiągała wyszukane formy, za pomocą których dekorowano ściany.

[edytuj] Bibliografia

Hans Josef Böker: Die mittelalterliche Backsteinarchitektur Norddeutschlands. Darmstadt 1988.
Angela Pfotenhauer, Florian Monheim, Carola Nathan: Backsteingotik. Monumente-Edition. Monumente-Publikation der Deutschen Stiftung Denkmalschutz, Bonn 2000.
Rolf Toman (red.): Gotyk - Architektura, rzeźba, malarstwo., Köln 1998.