Gromnik (góra)
Z Wikipedii
Gromnik – najwyższe wzniesienie Wzgórz Strzelińskich (Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich), na wysokości 393 m n.p.m. Węzeł szlaków turystycznych.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W czasach prehistorycznych Gromnik mógł być miejscem kultu pogańskiego, podobnie jak Ślęża. Z późniejszych czasów zachowały się ślady grodziska – od VIII do V w. p.n.e. znajdował się tu gród kultury łużyckiej.
W wiekach IX - X n.e. znajdował się tu gród Ślężan, następnie tereny te dostały się pod wpływy czeskie. Gród ten miał powierzchnię 2 - 2,5 ha; był więc niewielki, ale świetnie ufortyfikowany wałami o drewniano-ziemnym trzonie z obłożeniem obrobionymi kamieniami, gdzieniegdzie przechodzącymi w kamienny mur. Ponadto archeolodzy znaleźli pozostałości przedpiastowskiej kamiennej rotundy, prawdopodobnie chrześcijańskiej kaplicy, przypuszczalnie najstarszej na polskich ziemiach. W środku ruin wieży zamku odkryto tajemniczy murowany kamienny krąg z dwiema wnękami (absydami). Rotunda ma 6 m średnicy, a zachowane do wysokości 1 m mury mają grubość 1 m. Zbudowano ją z miejscowego granitu. Rotunda stała w środku grodu. Domniemywa się, że gród został zniszczony przez Mieszka I ok. roku 990.
Od X do XV w. Gromnik był niezamieszkany, wskazuje na to m.in. całkowity brak ceramiki z tego okresu w materiałach kopalnych.
W średniowieczu, w 1427 r. górę zamieszkali rycerze von Czirn sprowadzeni przez książąt brzeskich. W okresie wojen husyckich zdobyli sławę kombinatorów, którzy przystają do silniejszych. Wykorzystując słabość władzy książęcej, zbudowali tu w roku 1439 zamek i zrobili z niego gniazdo rozbójników. Napadali najczęściej na karawany kupieckie jadące z Czech wzdłuż Wzgórz Strzelińskich do Wrocławia, potrafili także docierać na przedmieścia Brzegu, a nawet splądrować zamek biskupi w Otmuchowie. Zamek dwukrotnie niszczony przez mieszczan wrocławskich, brzeskich, wojska biskupie i książęce. Nie ukróciło to szybko rozbójniczego procederu. W roku 1482 zamek został zniszczony przez księcia legnicko-brzeskiego Fryderyka. Z czasem rodzina rozbójników ustatkowała się i zdobyła łaskę książąt, i zamieszkała w posiadłości u podnóża wzgórz: dwory-zameczki w Siedmiosławicach i Przewornie. Za grzechy przodków Jerzy Czirn ufundował nowy kościół w Krzywinie. Ród wygasł w 1615 r. i jego zamki przeszły w posiadanie książąt brzeskich.
O ruinach na Gromniku przypomniano sobie dopiero po I wojnie światowej. Na szczycie góry znajdowała się gospoda i wieża widokowa, wysadzone w 1945 r.
Obecnie (2006 r.) trwają prace nad rewitalizacją tego miejsca. Już w 2003 roku Towarzystwo Wzgórz Strzelińskich zainicjowało uporządkowanie miejsca i budowę parkingu przy szosie.
[edytuj] Legendy
- Okrucieństwo i bogactwo Jana Czirna przypisywano jego konszachtom z diabłem. Nie bez podstaw, bo dorobił się na wojnach husyckich. Pakt z diabłem wygasł pewnej nocy, gdy diabeł przyszedł na Gromnik po duszę rycerza. Ten, chcąc zyskać na czasie, zaoferował diabłu grę w kręgle. Polem gry miały być wąwozy prowadzące z Samborowiczek w stronę Gromnika. Diabeł ciskał ognistymi kulami i po jego rzucie ostał się tylko jeden kręgiel, który zaważył o losach zbójnika. Rabuś ostatatkiem sił wyrwał olbrzymi megalit z bramy zamkowej i cisnął z całej siły. Udało mu się, strącił ostatni kręgiel, wygrał życie. Po tym zdarzeniu nawrócił się i nawet wystawił nowy kościół św. Oswalda. (Diabelskie Kręgielnie istnieją do dziś, wąwozy są autentyczne.)
- W czasie budowy nowej świątyni św. Oswalda na górce w Krzywinie (wieś u podnóża Wzgórz Strzelińskich) korzystano z materiałów wtórnych, rozbierano stary kościół gotycki stojący na dole we wsi. Jednak ściana szczytowa nie "pozwoliła się rozebrać". Kamienie wracały co nocy na swe miejsce. Przypisano to mocy tajemnej i już zaniechano rozbiórki do końca. (Ściana ta stoi w Krzywinie do dziś.)
- Tajemnicza siła czuwa także w czasach nam współczesnych. W czasie próby szabrownictwa renesansowych płyt nagrobnych znajdujących się w ruinach kościoła Oswalda, sprawca - znany polityk i miłośnik zabytków - został powstrzymany przez niewidzialną rękę.
[edytuj] Turystyka
Na Gromnik prowadzi 6 szlaków turystycznych: czerwony ze Strzelina i Ziębic, żółty z Białego Kościoła i z Przeworna, zielony z Jegłowej i z Henrykowa przez Bożnowice. Dojazd jest też możliwy samochodem na parking położony na wysokości ok. 350 m. Parking leży przy szosie prowadzącej z Przeworna do Dobroszowa lub Białego Kościoła. Z parkingu na szczyt prowadzi szlak czerwony z żółtym.
