Historia przemysłu w Wałbrzychu
Z Wikipedii
Historia przemysłu i jego rozwoju jest długa i burzliwa. Mieszkańcy pierwszego grodu wałbrzyskiego trudnili się bartnictwem i myślistwem. W późniejszym okresie do branż tych doszły rolnictwo oraz hodowla bydła.
Spis treści |
[edytuj] Górnictwo
Pierwszy pisany i zachowany dokument o powstaniu pierwszej wałbrzyskiej kopalni węgla kamiennego pochodzi z 1366 roku. Dokument ten podaje iż Książę świdnicko-jaworski Bolko II za zasługi dworzan wykonywane dla księcia, mogą "po wsze czasy" posiąść prawo do sztolni dziedzicznej (sztolni odwadniającej) w Starym Zdroju. W dokumencie też wymienieni są dworzanie: N. Sachenkirchen, J. Tilen, H. Probitshan i H. Tirman, którzy w nagrodę za wybitne zasługi otrzymali od księcia działkę górniczą na niedawno odkrytym, zasobnym złożu i zawiązali gwarectwo. Jednak prawdziwą rewolucję przeżyło wałbrzyskie górnictwo w pierwszej połowie XIX wieku. Wtedy to pojawiło się możliwość wywozu urobku wałbrzyskich kopalń koleją. Kopalnie powstawały jak grzyby po deszczu. Każdy szyb traktowano jako odrębną kopalnię. W 1747 roku kopalń takich było 7, w 1790 już 38, w 1805 – 54. Tak szybki rozwój górnictwa wymagał powstania urzędów, które kontrolowały by działania tej branży. I tak się stało. W 1778 roku powstał w Wałbrzychu inspektorat górniczy, a prawie sto lat później w 1861 roku – urząd górniczy. XX wiek to okres intensywnej eksploatacji złóż węgla. Rok 1990 to okres początku końca zagłębia wałbrzyskiego.
[edytuj] Sukiennictwo
Drugą, równie ważną dziedziną gospodarki miasta Wałbrzycha, było sukiennictwo. W XVII i XVIII wieku wyroby dolnośląskich tkaczy, trafiały na rynki zbytu w Europie, Ameryce Południowej i Afryce. Eksport wyraźnie napędzał niski koszt wyrobu sukna, a więc i niska cena, a także miękka woda oraz olbrzymia ilość drewna niezbędna do bielenia tkanin. Tkacze wałbrzyscy należeli do cechów w Świdnicy, a od 1602 roku założyli oni własny cech – wałbrzyski, potwierdzony przez ówczesnego właściciela Wałbrzycha – Dipranda Czettritza. Połowa XVIII wieku to okres uprzemysłowienia wałbrzyskiego tkactwa. Wałbrzych w owym czasie posiadał rangę Sudeckiego centrum handlu płótnem. Jako dowód rangi miasta w handlu tym towarem można przytoczyć fakt, iż miasto posiadało aż cztery sądy powstałe aby orzekać w sprawach tkaczy. Były to: Sąd do spraw tkackich – powstały w 1775 roku, Sąd blecherski (bielenie nici oraz włókna) – 1776, Sąd kontrolny i Sąd stemplowy – 1789. W Wałbrzychu powstała (prawdopodobnie pierwsza na kontynencie europejskim) mechaniczna przędzalnia lnu uruchomiona w 1818 roku przez kupca Albertiego.
| Ten artykuł jest częścią cyklu Wałbrzych |
 |
 Historia |
| Kultura |
| Edukacja |
| Flaga miasta |
| Herb miasta |
| Zabytki miasta |
| Media |
| Historia przemysłu w Wałbrzychu |
| Muzea |
| Komunikacja |
| Sport |
| Porcelana Wałbrzyska |
| Przyroda |
| Klimat |
| Gospodarka |
| Transport i drogownictwo |
 Wałbrzych na Wikimedia Commons |
| Strona internetowa |
[edytuj] Wałbrzych jako uzdrowisko
Już od początku XIV wieku wiedziano o zdrowotnych źródłach wód mineralnych w Starym Zdroju. Ich dobroczynne działanie zaobserwowano już wcześniej, i korzystano z ich zdrowotnych cech, jednak ujęto je dopiero w 1689 roku. Przez wiele następnych lat Wałbrzych uważany był za uzdrowisko. Przyczyną upadku Wałbrzycha jako uzdrowiska stało się górnictwo. Duma miasta, przez wiele lat kształtująca wizerunek przemysłowy Wałbrzycha, doprowadziła do powstawania szkód górniczych, a tym samym do upadku samego uzdrowiska, co nastąpiło w 1873 roku.
[edytuj] Koksownictwo
Pierwsze próby koksowania wałbrzyskiego węgla podjęto w 1776 roku. Niespełna osiem lat później koksownie były już wybudowane na Sobięcinie, oraz niedaleko szybu Witold. Koksownie powstawały dosyć szybko przy kopalniach i szybach rozrzuconych na terenie Wałbrzycha. Obecnie pracuje jedynie koksownia "Victoria" należąca do Zakładów Koksowniczych "Wałbrzych".
[edytuj] Przemysł szklarski i ceramiczny
więcej w osobnym artykule Porcelana Wałbrzyska. Początkiem produkcji porcelany w Wałbrzychu była fabryka wyrobów kamionkowych Rauscha którą założono w 1820 roku. Kolejnym wielkim zakładem była fabryka porcelany Hayna wybudowana i uruchomiona w 1829 roku. Obie te fabryki dały początek Zakładom Porcelany Stołowej Krzysztof. Od 1845 roku w Starym Zdroju czynna była fabryka porcelany Tielscha, która po przemianowaniu, unowocześnieniu i rozbudowie działa do dziś pod nazwą Fabryka Porcelany Wałbrzych.
W mieście w 1868 roku powstała fabryka pod nazwą "Manufaktura Szkła Lustrzanego Stenzel i Brier". Zakład ten dał początek kolejnemu wielkiemu zakładowi Wałbrzycha – dziś już nie istniejącemu – Hucie Szkła Wałbrzych.
[edytuj] Pozostałe
W mieście ponadto istniały – od 1822 roku Fabryka Lin i siatek – obecnie Dolnośląska Fabryka Lin i Drutut "Linmet", od 1820 roku istnieje Huta "Karol" działająca do dziś jako "Wamag".
[edytuj] Bibliografia
- K. Jankowski, S. Junak, K. Kulaga "Wałbrzych i okolice" PAPT 1996 r.
- Praca Zbiorowa pod redakcją S. Michalkiewicza "Wałbrzych – zarys monografii miasta na tle regionu" DTSK – Silesia Wrocław 1993.
