Hryhorij Kwitka-Osnowianenko

Z Wikipedii

Kwitka-Osnowianenko Hryhorij (Квітка-Основ’яненко Григорій), ur.18 października (29 października) 1778r. w miejscowości Osnowa niedaleko Charkowa, zm. 8 sierpnia.(20 sierpnia) 1843r., pseudonim literacki Hrycko Osnowianenko.

Ukraiński prozaik, dramaturg, dziennikarz, krytyk literacki i działacz kulturalno-społeczny. Był synem zamożnego właściciela ziemskiego z okolic Charkowa. Zdobył wiejskie wykształcenie. W wieku 23 lat wstąpił do monastyru, ale po 4 latach wrócił do życia świeckiego. Był komisarzem pospolitego ruszenia, powiatowym przewodnikiem (1817-1828). Został członkiem towarzystwa nauk przy uniwersytecie w Charkowie. Pracując na różnych stanowiskach wojskowych i w służbie cywilnej, uczestniczył w wielu akcjach oświatowych i kulturalnych podejmowanych z początkiem XIX w. przez inteligencję ukraińską. Stał się jednym z współzałożycieli teatru w Charkowie (1812), towarzystwa dobroczynnego (1812), instytutu szlachetnych dziewcząt (1812), charkowskiej biblioteki gubernialnej (1838) i współwydawcą pierwszego czasopisma ukraińskiego Ukrainskij westnyk (1816-1817, Украинский вестник) drukowanego po rosyjsku, w którym publikował swoje pierwsze utwory. Kwitka-Osnowianenko był zwolennikiem idei udoskonalania społeczeństwa poprzez reformy oraz wpływ literatury i sztuki teatralnej. Za główną zasadę twórczości uważał „pisanie z natury”, orientację na żywą otaczającą nas rzeczywistość.

Pisał po ukraińsku i po rosyjsku. W latach 20. wystąpił z komediami Pryezżyj iz stolyc (Приезжий из столиць, 1827, publ. 1840), Dworianske wybory (Дворянские выборы). Opierając się na tradycji literatury, Kwitka-Osnowianenko napisał popularną komedię Swatannia na Honczariwci (Сватання на Гончарівці, 1835), a także pieśń Szelmenko-denszczyk (Шельменко-денщик, 1840).

Ukraińska proza Kwitka-Osnowianenko dzieli się na dwie główne grupy: burleskowo-realistyczne, tj. Soldatśkyj patret (Солдатський патрет), Mertweckyj welykdeń (Мертвецький великдень), Ot tobi i skarb (От тобі і скарб), Parchimowe snidannia (Пархімове снідання), Pidbrechacz (Підбрехач), powieść Konotopska widma (Конотопська відьма) oraz sentymentalno-realistyczne powieści, tj. Marusja (Маруся, 1834), Kozyr-diwka (Козир-дівка, 1838), Serdeszna Oksana (Сердешна Оксана, 1841), Szczyra ljubow (Щира любов). Najlepsze utwory Kwitka-Osnowianenko były jednymi z pierwszych, jakie prezentowały ukraińską literaturę europejskim czytelnikom. W 1854r. w Paryżu opublikowano w języku francuskim Serdeszną Oksanę.

Utwory Kwitka-Osnowianenko tłumaczono na polski, bułgarski, czeski i francuski. Pisarz korespondował z Tarasem Szewczenko, który poświęcił mu swój utwór Do Osnowianenka (До Основ'яненка). Kwitka-Osnowianenko był także autorem wielu szkiców historycznych i do dziś nosi symboliczne imię „ojca ukraińskiej prozy”.