Józef Aleksander Jabłonowski
Z Wikipedii
| Józef Aleksander Jabłonowski | |
 Prus III |
|
| Data urodzenia | 4 lutego 1711 |
| Miejsce urodzenia | Tychomel |
| Data śmierci | 1 marca 1777 |
| Miejsce śmierci | Lipsk |
| Rodzina | Jabłonowscy |
| Rodzice | Aleksander Jan Jabłonowski Teofilia Sieniawska |
| Małżeństwo | Karolina Teresa Radziwiłł Franciszka Wiktoria Woroniecka |
| Dzieci | z Karoliną: Teofilia Strzyżysława Jabłonowska, Jadwiga Teresa Jabłonowska, Anna Dobrogniewa Jabłonowska z Franciszką:August Dobrogost Jabłonowski |
Książę Józef Aleksander Jabłonowski herbu Prus III ( ur. 4 lutego 1711 w Tychomelu na Wołyniu, zm. 1 marca 1777 w Lipsku ) - wojewoda nowogródzki od 1755, stolnik wielki litewski od 1744, historyk, bibliograf, mecenas sztuki.
W czasie ponownego panowania Stanisława Leszczyńskiego gorący jego zwolennik, posłował od niego do Ludwika XV. W roku 1743 uzyskuje od cesarza Karola VII tytuł książęcy. W latach 1755-1772 był wojewodą nowogródzkim, lecz w życiu politycznym Polski żadnej roli nie odegrał.
Większe natomiast zasługi oddał na polu nauki historycznej, w zakresie której wydał szereg dzieł. Z jego polecenia i jego sumptem wyszedł w roku 1772 w Paryżu znany atlas Rizziego-Zannoniego - pierwszy atlas ziem polskich "Carte de Pologne...".
Ceniąc wysoko prawdę dziejową, ufundował w 1774 roku na Uniwersytecie w Lipsku, instytucję naukową, nazwaną Towarzystwo Naukowe Jabłonowskich a po łacinie (Societas Jablonoviana). funkcjonowało do 1939 r. Wydawało dzieła z zakresu historii (Polski), matematyki, ekonomii. Doprowadził do wykreślenia z indeksu dzieł zakazanych dzieła Kopernika. W 1761 r. wykupił dworek w Czarnolesie by zachować pamięć o J. .Kochanowskim. Popularyzator dzieł Mikołaja Kopernika.
Napisał ponadto m.in.: „Ostafi... tudzież nauka o wierszach i wierszopisach polskich” (1751, wierszem), „Museum Polonum” (1752), „L'Empire des Sarmates” (1748).
Posiadał rezydencje w Podhorcach k. Stryja, Jabłonowie, Lachowcach.
