Jezioro Północnoaralskie
Z Wikipedii
Jezioro Północnoaralskie, nazywane też Małym Jeziorem - północna część słonego Jeziora Aralskiego, w okolicy ujścia rzeki Syr-Daria.
Już w czasie wypraw europejskich podróżników i kartografów stosowano umowny podział Jeziora Aralskiego na część północną, zwaną Małym Jeziorem i znacznie większą część południową, zwaną Wielkim Jeziorem. Rozgraniczenie między obu częściami nie było ścisłe, przebiegało mniej więcej wzdłuż równoleżnika 45°30' tak, że wyspa[1] Barsa Kilmess leżała na pograniczu obu części.
W wyniku rabunkowej gospodarki wodnej w czasach ZSRR od od lat 60. XX wieku woda w Jeziorze Aralskim wysycha w katastrofalnym tempie. Obniżenie się lustra wody spowodowało między innymi, że południowa część Jeziora Małego pomiędzy byłą wyspą Barsa Kilmess a dawnym wschodnim brzegiem jeziora zamieniła się w suchy półpustynny step, a resztki jeziora pozostają jeszcze na północ od dawnej wyspy, a później półwyspu Kokaral (albo Kok-Aral)[2]. Obecnie ta część dawnego Jeziora Małego nazywana jest Jeziorem Północnoaralskim.
Pod koniec XX wieku podjąto ambitną próbę uratowania Jeziora Północnoaralskiego przed dalszym wysychaniem. Trzykrotnie podejmowano próby budowy tamy, niedopuszczającej do ucieczki wód dostarczanych przez Syr-Darię do jeziora na południe, gdzie bezpowrotnie wsiąkała i parowała. Pierwsza tama zbudowana w 1992 za pieniądze miejscowej społeczności z najłatwiej dostępnego na miejscu piasku rozmyta została po 9 miesiącach przez przybierające przez ten czas wody jeziora. Druga, zbudowana nieco solidniej, ale także bez dostatecznych umocnień, wytrzymała napór wód od jesieni 1996 do wiosny 1999, kiedy została rozmyta na długości około pięciu kilometrów. Trzecia tama Kokaral, sfinansowana częściowo przez rząd Kazachstanu, a częściowo przez Bank Światowy została w zasadniczej części ukończona w sierpniu 2005. Oczekuje się, że ta zbudowana w oparciu o betonowe umocnienia budowla będzie trwała i nie ulegnie katastrofie podobnej do obu poprzednich.
Projekt dopuszcza odpływ części wód z północnej do południowej części Jeziora Aralskiego, zbudowano w tym celu stosowne przepusty. W przeciągu pierwszego roku funkcjonowania tamy zaobserwowano istotne zmniejszenie się zasolenia wody w Jeziorze Północnoaralskim, podniesienie się lustra wody ze średniego poziomu poniżej 30 do ponad 38 metrów[3]. Oczekuje się odrodzenia się zasobów ryb w jeziorze i idącego w ślad za tym rybołówstwa. Spodziewana jest także poprawa lokalnego klimatu, wzrost liczby chmur deszczowych i opadów deszczu, co zwiększyć powinno możliwości miejscowej gospodarki rolnej.
Przypisy
- ↑ dziś w wyniku obniżenia się lustra wody w Jeziorze Aralskim cały teren wyspy znajduje się w głębi lądu stałego
- ↑ na mapie z 1853 jest to wyspa Kug Aral)
- ↑ eksperci oceniają, że po to, by można było mówić o odrodzeniu się życia w jeziorze jego średnia głębokość powinna wzrosnąć do 42 metrów, co oczekiwane jest w ciągu następnych dwóch-trzech lat, tj. w roku 2008 lub 2009
Współrzędne: 46°30' N 60°30' E
