Joanna Schaffgotsch
Z Wikipedii
Joanna Schaffgotsch z domu Grycik (ur. 29 kwietnia 1842 w Porębie, zm. 21 czerwca 1910 w Kopicach) - dziedziczka fortuny Karola Goduli, nobilitowana w 1858 roku z dodaniem do nazwiska von Schomberg-Godula, żona hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha. Czasami jej nazwisko jest pisane w formie Gryzik. Znana jako śląski kopciuszek.
[edytuj] Życiorys
Ojciec Jan i matka Antonia Heim byli zwyczajną śląską rodziną. Matka pracowała jako posługaczka u śląskiego przedsiębiorcy Karola Goduli. Fortuna jaką zgromadził była jedną z największych w dziejach Śląsku. Niestety nie miał żadnych potomków, wiec nie było spadkobiercy zgromadznych przez niego dóbr. Podobno kiedyś gdy pracował, podeszła do niego córka jednej ze służących, nie okazując strachu czy respektu dla posępnego i dumnego pana. Karol był tym tak zaskoczony i ujęty jej bezpośredniością, że postanowił się nią zaopiekować.
Karol Godula wyłożył na opiekę i edukację Joanny, jednak gdy miała zaledwie 6 lat, zmarł. Ustanowił ją swą uniwersalną spadkobierczynią, a swych krewniaków zadowolił jedynie legatami pieniężnymi. Joanna odziedziczyła: 4 kopalnie galmanu i połowę udziału w kolejnej, 6 kopalni węgla, 4 majątki ziemskie – Szombierki-Orzegów, Bobrek, Bujaków oraz Chudów-Paniówki - łącznie prawie 70 tys. mórg pola i prawie 3,5 tys. mórg lasu.
6 października 1858 roku król pruski Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern nadał jej szlachectwo zmieniając nazwisko na Gryzik von Schomberg-Godula i nadał herb. Znalazły się w nim błękit i złoto, barwy Górnego Śląska oraz górniczy młotek i pyrlik, aby każdy z potomków wiedział skąd wzięła się fortuna Joanny.
15 listopada tego samego roku Joanna została żoną hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha z Cieplic (w 7 pokoleniu potomka generała Hansa Ulryka Schaffgotscha i piastowskiej księżniczki z Brzegu Barbary Agnieszki). Różniło ich wszystko - on raczej niemajętny (rodową fortunę odziedziczył stryj) ze wspaniałym nazwiskiem i koligacjami z europejskimi dynastiami, a ona córka służącej, ale za to bajecznie bogata, z dopiero co zdobytym tytułem szlacheckim.
Choć mariaż był planowany, to podobno okazał się niezwykle udany. W szczęściu i wzajemnej miłości przeżyli ze sobą kilkadziesiąt lat. Może dlatego, iż posag Joanny do śmierci pozostał jej własnością. Zamieszkali w wybudowanym niemalże bajkowym pałacu w Kopicach (koło Grodkowa).
W 1906 roku Joanna podzieliła swój majątek na pięć części. Po jednej dla każdego z dzieci i wnuków. Zmarła 21 czerwca 1910 roku w swojej ukochanej rezydencji w Kopicach. Pochowano ją w mauzoleum rodzinnym obok miejscowego kościoła. W 1945 żołnierze radzieccy wyciągnęli stamtąd jej ciało i sprofanowali. Prawdopodobnie obecnie spoczywa w nieoznaczonej mogile w pobliżu mauzoleum.
27 kwietnia 2007 roku odbyła się uroczystość nadania sztandaru i imienia hrabiny Joanny Gryzik von Schaffgotsch Szkole Podstawowej nr 3 w Rudzie Śląskiej.
[edytuj] Literatura
- A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007, ISBN 978-83-923733-1-5
- A. Kuzio-Podrucki, P. Nadolski, D. Woźnicki, Herbarz bytomski, Bytom 2003, ISBN83-86293-39-X
- I. Twardoch, Z dziejów rodu Schaffgotschów, Ruda Śląska 1999, ISBN 83-910425-4-5
- I. Twardoch, Geschichte des Geschlechts von Schaffgotsch, Ruda Śląska 2001, ISBN 83-910425-9-6
- U. Schmilewski, Schaffgotsch, w" Neue Deuitsche Biographie, Bd 22 (Rohmer-Schinkel), München 2005
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Herb i dzieje w: Śląska szlachta i arystokracja
