Josef Markwart

Z Wikipedii

Josef Markwart (ur. 1864, zm. 1930) - niemiecki filolog-orientalista, historyk i etnolog, zasłużony głównie dla turkologii, iranistyki i dziejów Bliskiego Wschodu.

[edytuj] Biografia

Po studiach filologii klasycznej w Tybindze rozpoczął karierę naukową jako kurator Muzeum Etnologicznego (1900) w Lejdzie. W 1902 r. został - po habilitacji z zakresu języków Orientu chrześcijańskiego - powołany tam na stanowisko profesora uniwersyteckiego. W 1912 r. przybył do Berlina, gdzie aż do śmierci był profesorem filologii irańskiej i ormiańskiej. W 1920 r. otrzymał profesurę zwyczajną w Berlinie. Czynny dydaktycznie był aż do końca - jeszcze w dniu swojej śmierci prowadził do południa wykład dla studentów.

[edytuj] Osiągnięcia

Markwart cechował się niezwykłą szerokością zainteresowań i horyzontów intelektualnych, co widać w przeglądzie jego najważniejszych osiągnięć akademickich i publikacyjnych:

• Bez nauczyciela opanował filologię irańską w takim stopniu, że był w jej zakresie profesorem w Berlinie;
• Opublikował do dziś istotne komentarze do Starego Testamentu (Fundamente israelitischer und jüdischer Geschichte);
• Jest autorem proroczej wykładni starotureckich tekstów orchońskich (Historische Glossen zu den alttürkischen Inschriften), której tezę o znajomości manicheizmu w Kaganacie Starotureckim potwierdziły 6 lat później odnalezione fragmenty piśmiennictwa manichejskiego;
• Zrekonstruował system liczenia lat w kalendarzu starotureckim (Chronologie der alttürkischen Inschriften), dzięki czemu możliwa stała się korelacja datacji starotureckich z zapisami w annałach chińskich;
• Wydał z bogatymi komentarzami ormiańską kronikę historyczno-geograficzną Iranu (Erānšahr nach der Geographie des Ps. Moses Xorenac'i);
• Opracował źródła arabskojęzyczne pod kątem ich informacji o Europie Wschodniej i o Dalekim Wschodzie (Osteuropäische und ostasiatische Streifzüge).

[edytuj] Dorobek publikacyjny

Wsławił się m.in. tym, że znał prawie wszystkie literackie języki Azji, a ponadto posiadał ogromną wiedzę historyczną i etnologiczną. Niezwykła umiejętność krytycznego rozbioru tekstu uwidoczniła się już w jego pierwszej publikacji (będącej zresztą jego pracą magisterską): Assyriaka des Ktesias (1892). I w tej i w następnych pracach Markwart zwraca się do czytelnika dobrze przygotowanego do partnerskiego dialogu - lektura jego dzieł nie jest łatwa, ale na pewno do dnia dzisiejszego jest opłacalna.

Markwart pod względem ilościowym swoich publikacji nie może zbytnio imponować - wydał stosunkowo niewiele prac. Ale są one do dzisiaj czytane, cytowane i cenione przez specjalistów. Preferował krótkie formy pisarskie (aczkolwiek jego praca Südarmenien und die Tigrisquellen nach griechischen und arabischen Geographen, Wiedeń 1930, liczy sobie 648 str.) - szereg jego opracowań składa się z luźno powiązanych z sobą tekstów i nie zawsze można się z ich tytułu zorientować dokładniej o treści. Przykładem takich składanek są wspomniane wyżej Osteuropäische und ostasiatische Streifzüge, a także znany artykuł Kultur- und sprachgeschichtliche Analekten (w: Ungarische Jahrbücher 9 (1929): 68-103), na który składają się studia o: I. Nazwach dni tygodnia u ludów kaukaskich i nadwołżańskich; II. Chronologii bułgarsko-tureckiej zmiany δ > r; III. Świadectwach historycznych starotureckiej zmiany ď > j; IV. Chronologii rotacyzmu bułgarsko-tureckiego; V. Apelatywizacji nazw geograficznych w różnych językach Azji.

[edytuj] Literatura

• Minorsky Y. / Denison Ross E.: Professor J. Markwart. - Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London 5 (1930): 897-902.
• Schaeder H. H.: Josef Markwart (†). - Ungarische Jahrbücher 10 (1930): 113-119.
• Schmitt R.: Markwart, Josef. - Neue Deutsche Biographie 16 (1990): 227.