Kapalin
Z Wikipedii
Kapalin (staropol. kłąbuszek, kupalin) – hełm otwarty o dzwonie otoczonym szerokim, nachylonym w dół rondem; kształtem przypominał stalowy kapelusz (stąd nazwa). Dzwon mógł być zaokrąglony (o kształcie zbliżonym do półkuli) lub szpiczasty (zbliżony kształtem do stożka), czasem posiadał grań przebiegającą wzdłuż hełmu. Ronda mogły mieć różną szerokość oraz różny kąt nachylenia. W szerokich i mocno opadających rondach wycinano otwory umożliwiające widzenie, tak zwane wizury. Niekture posiadały też nosal osłaniający twarz a jednocześnie niezawężał on pola widzenia. Tył ronda czasami był wydłużony dla ochrony karku.
Kapaliny wywodzące się jeszcze ze starożytności (popularny w epoce hellenistycznej wśród najemników hełm beocki) , używane były przez całe średniowiecze (np. Franków), ale największą popularność zdobyły w okresie późnego średniowiecza czyli od XIV do XV wieku. Noszone były głównie piechotę - kuszników (pieszych i konnych), pawężników, halabardników i pikinierów - sporadycznie przez jazdę.
Z hełmu tego wykształcił się w XVI w. na zachodzie Europy (gł. Włochy, Hiszpania, Portugalia) nowy hełm - Morion.
Oryginalny kapalin używany był w Polsce przez pocztowych husarii w okresie jej drugiej fazy rozwoju, to jest w l. 1576-1632. Charakteryzował się osłonami policzków, folgowym nakarczkiem, żłobionym dzwonem i osłaniającym twarz nosalem regulowanym śrubą przechodzącym przez rondo.
[edytuj] Bibliografia
- Włodzimierz Kwaśniewicz - Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego, Dom Wydawniczy BELLONA, Warszawa 2005.
- Zdzisław Żygulski jun. - Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu., PWN, Warszawa 1982.
