Kościół i klasztor bernardynów w Kole

Z Wikipedii

Kościół i klasztor bernardynów

Kościół klasztorny

Fasada kościoła

Ołtarz główny w kościele

Kościół i klasztor bernardynów w Kole. Kościół pierwotnie gotycki (1482 r.), obecnie późnobarokowy. Zniszczony wylewami Warty, został przebudowany w połowie XVIII wieku w stylu jezuickim. Przy kościele znajduje się klasztor, w którego refektarzu odbywały się niegdyś sejmiki szlachty wielkopolskiej.

[edytuj] Historia

Zakon bernardynów wg reguły św. Franciszka został sprowadzony do Koła przez starostę kolskiego Jana Hańczę z Rogowa w 1456 r. Prawdopodobnie w tym czasie wzniesiony był już kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii, a obok niego przystąpiono do budowy budynków klasztornych. Całość w stylu gotyckim ukończona została w 1482 roku staraniem księżnej Anny Sochaczewskiej. Ta protektorka miasta obdarowała również kościół srebrnymi i innymi przedmiotami. W podzięce za jej wielką dobroczynność, ciało księżnej, zostało pochowane przed wielkim ołtarzem, a jej imię umieszczono na czele listy dobroczyńców jako „nadzwyczajnej dobrodziejki”. Wśród dobroczyńców kościoła bernardynów znajdowało się wielu spośród kolskiej szlachty. Do nich należał także kasztelan lądzki Stanisław Wysocki, który po śmierci Zygmunta Augusta przyjął w Budzisławiu koło Koła francuskiego posła biskupa z Walencji. Tenże Wysocki jest fundatorem kaplicy Świętej Anny, gdzie też został pochowany. Nie zachowały się dokumenty z historii kościoła klasztornego. Z pewnością byłoby to niezwykle interesujące, gdyż tutaj w refektarzu klasztornym odbywały się generalia wielkopolskiej szlachty. Posiedzenie te rozrastały się niekiedy do wielkopolskich zjazdów, a uzbrojona szlachta stawała na sąsiednich łąkach, co przedstawiało niezwykły obraz, gotowego do boju rycerstwa. Kolski klasztor cieszył się licznymi przywilejami królewskimi. Jan Kazimierz zatwierdził w 1650 r. w Warszawie wszystkie dotychczas wydane przez swoich poprzedników przywileje, m.in. prawo do nieograniczonego wyrębu drzewa w lasach i nieodpłatnego mielenia w młynach.

Niszczycielskie działanie rzeki Warty spowodowało prawie doszczętne zniszczenie pierwotnych zabudowań kościoła i klasztoru. W związku z czym w XVIII wieku dokonano prawie całkowitej przebudowy. 17 września 1788 roku arcybiskup gnieźnieński Józef Korytowski konsekrował nowy kościół, pozostający w dalszym ciągu pod wezwaniem Najświętszej Panny Marii. Tego samego dnia wprowadzono uroczyście, istniejące od 1593 r. Bractwo Świętej Anny oraz istniejące od 1704 r. Bractwo Świętego Antoniego z Padwy.

[edytuj] Kościół

W nowym kościele niewiele pozostało śladów z dawnego stylu gotyckiego. Jest to budowla w tzw. stylu jezuickim. Dwie wysokie wieże zdobią front, a mała wieżyczka stanowi dzwonnicę. Do wnętrza prowadzą dwustronne schody, pod którymi znajdowało się wejście do krypt grobowych. Barokowe wnętrze zdobi piękny ołtarz główny. Ołtarzy bocznych jest siedem. Rokokowa ambona ujęta jest w kolumny, z rzeźbą św. Franciszka na baldachimie. Sklepienie naw i kopuła prezbiterium pokryte zostały polichromią w drugiej połowie XVIII wieku, którą odnowiono w 1959 r. Na ołtarzu Świętej Tekli znajduje się obraz Matki Boskiej, ofiarowany klasztorowi w Kole jako wotum ofiarne w okresie interregnum w 1669 r. W kościele ponadto znajdują się dwa portrety trumienne na blasze: Anny z Tuczyńskich Łaszczowej, kasztelanowej lądzkiej z tabliczką inskrypcyjną oraz Rozalii hrabianki Gurowskiej z wierszem epitafijnym. Serce tejże hrabianki pochowane zostało w filarze naprzeciw ambony. Dużą wartość artystyczną mają obrazy: Świętej Anny w sukience drewnianej i Świętej Tekli w sukience srebrnej oraz obraz Świętego Franciszka, namalowany w 1888 r.

Najstarszym z zachowanych grobowców poprzedniego kościoła jest grobowiec Bartłomieja Wilczyńskiego (zm. 1591), z dokładną informacją biograficzną. W lewej nawie znajduje się grobowiec chorążego Stanisława Ruszkowskiego. Pomnik przedstawia opancerzonego rycerza w pozycji leżącej, z laską rotmistrza w ręku.