Komenda Obrońców Polski

Z Wikipedii

Komenda Obrońców Polski (Korpus Obrońców Polski, Obrońcy Polski, Organizacja Obrońców Polski, Komitet Obywatelsko-Patriotyczny) – polska organizacja konspiracyjna działająca w latach 1939-1943.

1 października 1939 r. gen. bryg. Wilhelm Orlik-Rückemann, ostatni dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza, rozwiązując podległe sobie oddziały wydał rozkaz przejścia do konspiracji i utworzenia organizacji o skrócie "KOP". Komenda Obrońców Polski została utworzona w Lublinie z inicjatywy oficera KOP, mjr. Bolesława Studzińskiego, który został jej pierwszym komendantem. (Krzysztof Komorowski podaje jako datę utworzenia 2 października, a jako miejsce – Warszawę).

Jesienią 1939 r. dołączyła do Komendy Obrońców Polski kierowana przez Henryka Boruckiego, Gwardia Ludowa.

KOP podzielona była na cztery inspektoraty (w tym jeden ziem wcielonych do Rzeszy), które z kolei dzieliły się na okręgi i obwody. Posiadała pion wojskowy, w skład którego wchodziły terenowe oddziały bojowe, prowadziła działalność sabotażową i dywersyjną oraz wywiadowczą. Wydawała kilka pism, między innymi "Polska żyje", jedno z pierwszych konspiracyjnych pism w Polsce.

Komendanci:

• Bolesław Studziński (ps. "Marcin Zosik Danecki" lub "Marian Zosik-Danecki", "Bogdan Nitecki", "Marian"),
• Henryk Borucki (ps. "Czarny") - aresztowany 16 stycznia 1941 r.,
• Julian Krzyżanowski (ps. "Toruń") – aresztowany 30 stycznia 1942 r.,
• inż. Kazimierz Drozd (ps. "Tur")
• Henryk Borucki (ps. "Czarny") – po ucieczce z Pawiaka 3 marca 1942 r., ponownie aresztowany 9 czerwca, uciekł z transportu w styczniu 1943 r.

Liczne aresztowania w gronie kierownictwa rozbiły organizację. Poszczególne grupy pretendowały do reprezentowania całości i poszukiwały sposobu nawiązania współpracy z różnymi środowiskami konspiracyjnymi. 21 kwietnia 1940 r. cztery grupy konspiracyjne wywodzące się z KOP sygnowały przystąpienie do Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych – będącego próbą stworzenia wspólnej platformy działania organizacji niezależnych od ZWZ.

16 (lub 15) lutego 1942 r. część organizacji, którą podporządkował sobie mjr Andrzej Rzewuski (ps. "Abrek"), scaliła się z ZWZ-AK. 27 września 1942 r. grupa, która pozostała od AK niezależna, podpisała akt konsolidacyjny z organizacją Miecz i Pług i Organizacją Wojskową. Na czele Komendy Głównej nowopowstałych Zjednoczonych Organizacji Komendy Obrońców Polski, Organizacji Wojskowej i Miecza i Pługa stanął dotychczasowy komendant tego ostatniego – Anatol Słowikowski (ps. "Andrzej Nieznany"). Dla aresztowanego w tym czasie Henryka Boruckiego zarezerwowano stanowisko w Komendzie Głównej. Do czasu jego objęcia uznany został za honorowego członka Komendy Zjednoczonych Organizacji. Konsolidacja z Mieczem i Pługiem okazała się nietrwała, a sam Borucki wszedł wkrótce w konflikt z jego kierownictwem. Ostatecznie kres samodzielnej działalności KOP nastąpił w kwietniu 1943 r., kiedy utworzyła ona, wspólnie z pionem wojskowym Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, Gwardią Obrony Narodowej i Polską Ludową Akcją Niepodległościową, Polską Armię Ludową, której komendantem głównym został Henryk Borucki.

Bibliografia:

Hasło opracowano na podstawie:

• Bogdan Chrzanowski, "Miecz i Pług" (Zjednoczone Organizacje Ruchu "Miecz i Pług") na Pomorzu w latach okupacji niemieckiej 1939-1945, Toruń 1997, ISBN 83-905659-4-3.
• Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939-1947. Leksykon, Gdańsk 1993, ISBN 83-85560-06-08
• Tomasz Strzembosz, Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1944, Warszawa 1983, ISBN 83-01-04203-6.
• Jerzy Ślaski, Polska Walcząca, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1428-8.