Kord ze Szprotawy
Z Wikipedii
Kord ze Szprotawy nazwa osobliwego egzemplarza broni siecznej z XV/XVI wieku wykopanej w latach 80. XX wieku w okolicy miejskiego szpitala.
W opinii Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego tasak bojowy przerobiony później na kord, dotychczas jedyny oficjalnie znany tego typu zabytek w Polsce. Znak wytwórczy (2 gwiazdki) był wewnątrz wyłożony mosiądzem, pojawiał się na wyrobach z południowych Niemiec, Austrii (Styria), rzadziej z północnych Włoch. Forma kordu, jego parametry i doskonałe wyważenie pozwalają twierdzić, iż był to wyrób sporządzony przez mistrza specjalizującego się w takich wyrobach. Zdobienia, które pierwotnie posiadał, czyniły go wtedy bronią ekskluzywną.
Kord jest wpisany do rejestru zabytków i przechowywany w Muzeum Ziemi Szprotawskiej.
Miecz o podobnym prostym jelcu datowany na koniec XV wieku znajduje się w Muzeum Zamkowym w Malborku. Tego typu broń pojawia się np. w ikonografii płyty nagrobnej ze Strzegomia z 1507. Bogata kolekcja rycin przedstawiających takie kordy znajduje się w Institut für Realienkunde w Krems (Austria).
[edytuj] Legenda o kordzie
Na temat kordu powstała legenda, która z racji podparcia się wieloma faktami z dziejów Szprotawy, oddaje względnie klimat historyczny przedmiotowego okresu i zasługuje tu na przytoczenie:
"Był rok 1524. Ciężkie to były na Śląsku czasy. Nie żeby była straszna wojna, lecz miasta, szlachta oraz klasztory toczyły liczne spory to o ziemię, to o budynki, to o jeszcze co innego. A liczne bandy rycerzy rabusiów grasowały po lasach i napadały bezbronnych handlarzy. Nieopodal śląskiego miasta Szprotawa, leżała nad rzeką Bóbr niewielka wieś Lesin. Jej nazwa od lasów pochodzi, których w okolicy nie brakowało. Lesinem władał rycerz Kietlicz. Razem ze swymi sługami bezprawnie polował w lesie należącym do szprotawian oraz nakazywał wypasać bydło na szprotawskich łąkach. Przez wiele lat mieszkańcy miasta skarżyli się na Kietlicza u książęcego namiestnika Jakuba Solnika w Głogowie. Jednak bezskutecznie, albowiem bezczelny Kietlicz nic sobie nie robił z książęcych upomnień i zakazów. Rycerz był postrachem okolicy i posiadał wielki miecz, którym śmiertelnie ranił już niejednego. I pewnie stan taki trwałby wiele lat, gdyby pewnego dnia miarka się nie przebrała. Był słoneczny lipcowy poranek, kiedy trzech szprotawskich rybaków udało się nad rzekę. Nazywali się Mateusz, Maciej i Leopold. Podstępni Kietlicze nie wiedzieć czemu napadli na rybaków i związali ich. Zapewne z nienawiści do mieszczan obeszli się z nimi w sposób straszny. Mateuszowi i Maciejowi okrutnik Kietlicz obciął mieczem ręce, a Leopolda puścił wolno, by przekazał Szprotawie wiadomość, że Kietlicze nikogo się nie boją i nikt nie będzie im rozkazywał. Tak więc Leopold zaniósł burmistrzowi Szprotawy wstrząsającą wiadomość. Na to burmistrz, który zwał się Andrzej, zebrał innych mieszczan i po krótkiej naradzie ruszyli razem zbrojnie ukarać zuchwałego Kietlicza. Lecz ten wraz ze służbą widząc z daleka nadjeżdżających mścicieli schował się do pobliskiego lasu. Mieszczanie z zemsty podpalili Lesin, tak że we wsi nie ocalało żadne domostwo. Szprotawianie jednak nie odpuścili i zaczaili się nocą na Kietlicza. Ten wpadł w ich ręce, ale dopiero po krótkiej walce, w której poważnie ranił mieczem samego burmistrza Andrzeja. Następnego dnia pod miastem odbyło się wielkie widowisko. Na wzgórze wisielców zeszli się gapie z całej okolicy. Szybko rozeszła się bowiem wiadomość, że dziś powieszony zostanie za swe występki okrutny Kietlicz. Zgodnie ze zwyczajem miecz rycerza miał zostać złamany wpół na znak, że oto dokończy żywota niegodny szlachcic. Lecz miecz był z nie byle jakiej stali i nie chciał się złamać, więc go tylko wygięto. Trzy dni i noce wisiało na szubienicy ciało Kietlicza ku przestrodze innym zbójcom. Po czym pochowano je wraz ze zgiętym mieczem tuż pod wzgórzem. I cała ta historia zostałaby pewnie zapomniana, gdyby po 450 latach miecza nie wykopał przypadkowo pewien szprotawianin. Ów miecz, co prawda już mocno przerdzewiały, został wyprostowany i wisi obecnie w Muzeum Ziemi Szprotawskiej."
[edytuj] Literatura
- Materiały Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
- Maciej Boryna "Tajemnice militarne Szprotawy na Dolnym Śląsku", 2006
- Materiały Muzeum Ziemi Szprotawskiej,2007.
- Autorka legendy: Krzysztofa Danielkowska
