Krzesiwo

Z Wikipedii

Krzesiwo współczesne - stylizowane na wczesnośredniowieczne krzesiwo kabłąkowe

Krzesiwo - narzędzie do rozniecania ognia powszechnie stosowane przed wynalezieniem zapałek. Był to podłużny kawałek żelaza, grubości ok. 0,5 cm, długości 4 - 15 cm, przeważnie łukowato wygięty, którym uderzano o krzemień (czyli tzw. skałkę w taki sposób, aby powstające przy tym iskry padały na kawałeczek hubki, która ulegała zapłonowi^[1]; wtedy dorzucano do niej materiał łatwopalny, np. drewno i węgiel. Z danych etnograficznych wiemy, iż przybory służące do rozniecania ognia noszono w woreczkach, najczęściej w okolicy pasa biodrowego^[2].

[edytuj] Typy krzesiw występujące na terenie Polski

Na terenie Polski spotykamy cztery główne typy krzesiw: iglicowe, sztabkowe, ogniwkowe i dwukabłąkowe. Krzesiwa typu sztabkowego (zwane także trapezowatymi lub „krzesiwami polskimi”) i iglicowego (które w świetle przeprowadzonych badań są najprawdopodobniej importami z terenów Skandynawii) nie występują lub nie są charakterystyczne w materiale zabytkowym znalezionym na terenie Polski we wczesnym średniowieczu^[3]. Są one typowe dla okresów wcześniejszych, tj. dla okresu wpływów rzymskich (m.in. kultura Przeworska).

[edytuj] Chronologia i pochodzenie krzesiw wczesnośredniowiecznych

Krzesiwa wczesnośredniowieczne znajdowane na terenach Polski zawierają się w okresie od wiek X do wiek XIV w. Analogiczne zabytki spotykane są na terenie wszystkich sąsiadujących z nami państw. Najstarsze, pewne znaleziska krzesiw tego typu znane są z terenów Danii. Jednym ze stanowisk gdzie znaleziono krzesiwa tego typu jest Birka. Upadek tego stanowiska datowany jest na schyłek X wieku^[4]. Może to sugerować, iż zabytki te mają swoją genezę na terenach skandynawskich.

Skłaniać może nas do tego fakt, iż B. A. Kolčin badający stanowisko na terenie Nowogrodu, z analogicznymi do znalezionych w Polsce krzesiwami ogniwkowymi (znaleziono tam 76 sztuk), najwcześniejsze z nich datuje na sam początek XIII wieku, a najstarsze na wiek XV. Krzesiwa dwukabłąkowe datuje się jako trochę wcześniejsze niż ogniwkowe^[5]. Z tego wynika, iż krzesiwa na terenie Nowogrodu pojawiły się zdecydowanie później niż na teren polski. Aby dokonać pełnej analizy należałoby stwierdzić jak datuje się znaleziska na terenie Wielkopolski i Pomorza, ogólnie rzecz biorąc na pozostałych obszarach polski tj. na południu, zachodzie i północy.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Krzesiwa w okresie od VI do XIII w. na terenie Mazowsza - zawiera m.in. spis literatury na temat krzesiw