Ksenofont
Z Wikipedii
Ksenofont (gr. Ξενοφῶν Ksenophon, ok. 430 p.n.e. – ok. 355 p.n.e.) – ateński pisarz, historyk, najemnik wojskowy, uczeń Sokratesa, przeciwnik demokracji i zwolennik Sparty oraz jej wojskowego ustroju.
W roku 401 p.n.e. opuścił Ateny i przyłączył się do greckich najemników na usługach satrapy perskiego Cyrusa Młodszego, walczącego o tron Persji ze starszym bratem Artakserksesem II. Po klęsce Cyrusa w tym samym roku pod Kunaksą i jego śmierci na polu walki, najemnicy greccy, pozbawieni wyższych dowódców po podstępnym zgładzeniu ich przez Persów, wybrali na jednego z wodzów właśnie Ksenofonta. Poprowadził on oddziały greckie w drogę powrotną, liczącą tysiąc mil, wiodącą przez pustynie i góry Armenii aż do Morza Czarnego (tzw. marsz dziesięciu tysięcy). Wykazał się wówczas dużą energią i talentami dowódczymi.
Po powrocie wstąpił początkowo na służbę króla trackiego Seteusa, a następnie króla Sparty Agesilaosa i wziął udział w kampanii przeciwko swojemu rodzinnemu miastu, która zakończyła się zwycięstwem Sparty nad Atenami i Tebami pod Koroneją w 394 p.n.e. Ateńczycy uznali go wówczas za wyjętego spod prawa i wygnali, Spartanie natomiast podarowali mu posiadłość w Elidzie w pobliżu Olimpii.
Po klęsce Spartan pod Leuktrami w 371 p.n.e. wypędzony został przez mieszkańców Elidy i zmuszony do osiedlenia się w Koryncie. W 369 p.n.e., po zawarciu pokoju między Atenami i Spartą, uzyskał amnestię, z której skorzystał w 365 p.n.e. wracając do rodzinnego miasta, gdzie spędził resztę swego życia.
Ksenofont jest też autorem pojęcia ekonomia. W swoim dziele Oikonomikos poruszył zagadnienie funkcjonowania wzorcowego gospodarstwa rolnego. Nakreślił wskazówki jak organizować i prowadzić niewolniczy folwark.
Ksenofont był wybitnym pisarzem, autorem licznych dzieł historycznych, politycznych i wojskowych. Jego najważniejsze dzieła to:
- Anabaza (Wyprawa Cyrusa) – opis przeżyć z "marszu dziesięciu tysięcy"
- Historia grecka – kontynuacja dzieła Tukidydesa
- Wspomnienie o Sokratesie
- Agesilaos – apologia władcy Sparty i ustroju spartańskiego.
- Oikonomikos pierwsze w historii dzieło dotykające problemów gospodarowania
