Logopedia

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: podać tytuły książek będących źródłami.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Logopedia – nauka o kształtowaniu właściwej mowy w okresie jej rozwoju i jej doskonaleniu w późniejszym okresie (logopedia ogólna), a także o usuwaniu różnego rodzaju wad i zaburzeń mowy (logopedia specjalna).

Obecnie obowiązujące definicje logopedii mówią, że jest ona „nauką o kształtowaniu prawidłowej mowy, usuwaniu wad wymowy oraz nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty”. (Styczek 1981,s13). Obejmuje też oddziaływanie na psychikę w celu wytworzenia właściwego stosunku do wady mowy i zapobiegania ujemnemu jej wpływowi na kontakty interpersonalne oraz kształtowanie osobowości. (Styczek 1981, s. 13) Według Demelowej (1979) logopedia zajmuje się etiologią i patogenezą zaburzeń mowy, ich rozpoznawaniem, zapobieganiem oraz usuwaniem. Interesuje sie wychowaniem pod względem mowy, czuwaniem nad jej rozwojem i doskonaleniem oraz ewentualną poprawą, gdy odchyla się ona od normy. (Jastrzębowska 2003, s.323) Do zadań logopedii, wg Ireny Styczek (1981,s.13) należą:

„kształtowanie prawidłowej mowy w przedszkolu i w szkole, czyli dbanie o jej prawidłowy i jak najlepszy rozwój pod względem fonetycznym, gramatycznym i leksykalnym,
doskonalenie mowy już ukształtowanej,
usuwanie wad mowy,
nauczanie mowy (mówienia i rozumienia) w wypadku jej braku lub utraty,
usuwanie zaburzeń głosu,
usuwanie trudności w czytaniu i pisaniu.”

Wśród autorów nie ma zgodności co do przedmiotu i zakresu badań logopedii, stąd aktualnie funkcjonują trzy koncepcje określające obszar tej nauki (Jastrzębowska 2003, s.321):

koncepcja medyczna, za którą opowiada się m. in. S. Grabias, organizująca zakres przedmiotu badań logopedii do zaburzeń, profilaktyki i korekcji mowy,
koncepcja pedagogiczna, rozszerzająca zakres przedmiotu badań logopedii o problemy kształtowania mowy u dzieci z upośledzonym słuchem i porozumiewania się głuchoniewidomych.
koncepcja holistyczna, której zwolennikami są L. Kaczmarek i I. Styczek, traktuje logopedię jako samodzielną naukę zajmującą się wszystkimi aspektami mowy: embriologicznym, patologicznym, społecznym i artystycznym, integruje wyniki badań dyscyplin zajmujących się mową.

Tak więc można wymienić następujące przedmioty badań logopedii (Jastrzębowska 2003, s.323):

prawidłowy proces nabywania kompetencji i rozwoju sprawności językowej oraz komunikacyjnej,
zapobieganie nieprawidłowym zachowaniom językowym,
pochodzenie i przyczyny powstających odstępstw od normy w rozwoju mowy,
mechanizm powstawania tych odstępstw,
ich związek z innymi zaburzeniami rozwojowymi,
ich wpływ na psychikę i funkcjonowanie społeczne, korekta wad wymowy,
reedukacja zaburzeń mowy, w przypadku utraty nabytych już umiejętności porozumiewania się,
terapia zakłóceń i zaburzeń rozwoju mowy oraz zaburzeń mowy,
oddziaływanie na psychikę pacjenta w celu umożliwienia mu prawidłowego funkcjonowania społecznego,
zapobieganie wtórnym skutkom zaburzeń mowy.

„Nie oznacza to jednak (...) że przedmiotem badań logopedii są wszystkie wymienione aspekty komunikacji językowej. To, że są one przedmiotem jej zainteresowań nie jest równoznaczne z polem jej działań naukowych.” (Jastrzębowska 2003, s.323) W logopedii wyróżnia się następujące specjalności:

logopedia teoretyczna – „jej zadaniem jest integrowanie i wskazywanie możliwości wykorzystania w praktyce wyników badań, a także wprowadzanie metod i narzędzi służących diagnozowaniu wszelkich zaburzeń mowy oraz opracowywanie programów oddziaływań profilaktycznych i terapeutycznych” ^[1]
logopedia stosowana (praktyczna) - jej zadaniem jest rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej oraz zapobieganie nieprawidłowościom przebiegu tego procesu (źródło: ^[2] dzieli sie ona na:

logopedię ogólną, której zadaniem jest kształtowanie prawidłowej mowy i doskonalenie wymowy już ukształtowanej (Jastrzębowska 1998, s.30),
logopedię specjalną, do której zadań należą - usuwanie wad wymowy, nauczanie mowy (mówienia i rozumienia) w przypadku jej braku lub utraty, usuwanie zaburzeń głosu, usuwanie trudności w nauce czytania i pisania (Jastrzębowska 1998,s.30).

„L. Kaczmarek (1991)(...)wyróżnia w logopedii ogólnej (...) następujące specjalności:

logopedię wychowawczą, mającą na celu zapobieganie patologii mowy i głosu (...);
logopedię artystyczną, interesującą się ekspresja słowną: potoczną, publicystyczną i artystyczną (...).

Natomiast w logopedii specjalnej autor ten wyróżnia:

logopedię korekcyjną, zajmującą się usuwaniem zaburzeń mowy i głosu oraz trudnościami w nauce czytania i pisania, a także nauczaniem mowy dzieci z upośledzeniem umysłowym lub uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (...);
surdologopedię, zajmującą sie kształtowaniem i rozwojem mowy osób wykazujących zaburzenia słuchu oraz postępowaniem z tymi osobami (...). (Jastrzębowska 2003, s. 324).

Realizacja zadań logopedii wymaga szerokiej wiedzy z zakresu językoznawstwa, , foniatrii, neurologii, audiologii, ortodoncji, anatomii, fizjologii, psychologii, pedagogiki. (Jastrzębowska 1998, s.31)