Męka
Z Wikipedii
Męka – dzielnica Sieradza.
[edytuj] Historia
Najstarsze dokumenty pisane potwierdzają istnienie wsi już w XIII w. W Męce książę Kazimierz Konradowic (Kazimierz I kujawski) wydał w 1255 r. dokument lokacyjny dla miasta Warty. Opisano też tę wieś wraz z kościołem w "Liber beneficiorum arch. gnieźnieńskiej... " Jana Łaskiego z l. 1511-23 (Gniezno 1880, t. I, s. 390). Wieś była położona w odległości 6 wiorst od Sieradza (Chlebowski) przy zbiegu rzeczki Trzebicznej z Wartą. W XIII w osiedlili się tu (posiadali także wieś Polków, 6 włók ziemi, karczmę, dwa młyny, las i łąki) Kanonicy laterańscy reguły św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu, przeniesieni w 1358 r. do kościoła św. Mikołaja w Kaliszu i wyposażeni dodatkowo w wieś Kuchary. Wieś należała do dóbr królewskich, na prawie magdeburskim była lokowana w 1411 r. i płaciła staroście roczny czynsz na reperację zamku sieradzkiego. W 1621 r., w związku z najazdem na Polskę Turków, na polach wsi Męki i Woźnik odbył się popis (przegląd) rycerstwa sieradzkiego pod wodzą wojewody sieradzkiego Bykowskiego. Stawiło się 796 szlachciców. W końcu XIX w. było tutaj 58 dymów, dwie osady, karczma, mieszkało 680 osób. W wojnie 1939 r. trwały tu ciężkie walki. Wsi bronił 1 bat. 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Na cmentarzu jest grób 105 polskich żołnierzy. Wehrmacht spalił wieś niemal w całości, a 4 kwietnia 1942 r. Niemcy wysiedlili stąd ludność polską.
1 grudnia 1979 r. Męka została włączona w granice Sieradza.
[edytuj] Zabytki
Kościół św. Wojciecha kazał ponoć zbudować Władysław Jagiełło, w miejscu gdzie kiedyś św. Wojciech odprawiał mszę św., jako wotum za zwycięstwo grunwaldzkie i dzielną postawę w tej bitwie rycerstwa sieradzkiego. Za czasów króla Zygmunta Augusta 23 kwietnia 1570 r. dokonano inkorporacji tej parafii do kapituły kolegiackiej w Sieradzu przy kościele św. Trójcy, a to dla podniesienia dochodowości tej kapituły, której kolatorem był sam król. Kanonik sieradzki Wojciech Greskowicz przejął świątynię i całe uposażenie parafii. Unia parafii Męka z kapitułą sieradzką przetrwała do 1819 r., tj. do końca trwania tej kapituły, a faktycznie do 1843 r., kiedy proboszczem w Męce został ks. Andrzej Chyliński.
Nowy kościół powstał w Męce przed 1679 r. z fundacji Andrzeja Trzebickiego (1607-1679), bp. krakowskiego, który był "w Trzebiczny urodzony, a w Męce ochrzczony". Był to kościół drewniany, w latach późniejszych obmurowany cegłą, a w l. 1945-1958 rozbudowany i wzbogacony o wieżę. Operację usuwania zbutwiałego drewna z wnętrza obmurówki zakończono dopiero w 2000 r. Warto wspomnieć, że przy kopaniu fundamentów pod wieżę natrafiono na butelkę, w której było 70 złotych monet holenderskich z l. 1728-1788.
Obok kościoła są cenne drzewa, wśród nich pomnik przyrody: tzw. dąb św. Wojciecha, który ok. 996 r. miał tu odprawiać mszę św. To miejsce początkowo uczczono krzyżem zwanym w tradycji polskiej "Męką", stąd nazwa wsi.
Był tu ośrodek haftu regionalnego, a stroje sieradzkie utrzymały się do okresu powojennego. Wieś położona po wsch. stronie Warty wykształciła przysiółki: Mękę Księżą, Mękę Borek i Męke Jamy.
[edytuj] Bibliografia
- Br. Chlebowski, Męka, [w:] Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego..., t. VI, 1885, s. 279 i t. XV, 1902, s. 318
- A. Ruszkowski, Wioski, które wchłonął Sieradz, [w:] "Na sieradzkich szlakach", nr 1/73/2004/XIX, s. 28-33.
