Małyń
Z Wikipedii
Małyń | |
Województwo | łódzkie |
Powiat | poddębicki |
Gmina | Zadzim |
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
180 |
Strefa numeracyjna (do 2005) |
43 |
Tablice rejestracyjne | EPD |
Małyń – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Zadzim. Położona nad Nerem.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.
[edytuj] Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1392 r. i dotyczy osoby Nicolausa de Malin. Dzieje osadnictwa na tym terenie są jednak o wiele wcześniejsze. Wykryto tu cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich (I-II w. n.e.) Stwierdzono też istnienie gródka rycerskiego, datowanego na XIII-XIV w., należącego do Poraitów, którzy przyjęli nazwisko Małyńskich. Małyń w 1549 r. otrzymał przywilej lokacyjny i został miastem. Była to jednak lokacja nieudana - ostatnia wzmianka o miejskiej godności Małynia pochodzi z 1654 r. Pod koniec XVIII w. wieś należała do Michała Boxy z Siemkowic Radoszewskiego, który "rezydował we dworze nad stawem z drzewa rżniętego", następnie Małyń przeszedł w ręce Stefana Wituskiego herbu Gozdawa. Ostatnimi właścicielami wsi byli Świętochowscy.
W dniu 4 grudnia 1863 r. pomiędzy Małyniem a Kłoniszewem miała miejsce potyczka oddziałów Birtusa i Żuawa (62 jeźdźców) z rosyjskim oddziałem mjr. Dmitrowa. Zginęło pięciu powstańców, a siedmiu, w tym rannego Jana Birtusa, pojmano do niewoli. Parafia istniała tu przed 1398 r.
Miejscowa szkoła, ufundowana przez właściciela pobliskiego Jeżewa, nosi imię jego córki Krystyny Wituskiej (1920-1944). Ta bohaterska dziewczyna, członkini Armii Krajowej w Warszawie, została skazana przez Niemców na karę śmierci i ścięta toporem w więzieniu Halle/Saale. W opracowaniu Wandy Kiedrzyńskiej wydano jej listy i grypsy więzienne pisane do rodziców i przyjaciół w książce pt. "Na granicy życia i śmierci" (Warszawa 1970). Tuż przed ścięciem, w pożegnalnym liście do rodziców pisała: "Mój ostatni obowiązek względem Polski i Was - to umrzeć dzielnie".
[edytuj] Zabytki
Obecny, neogotycki kościół św. Andrzeja wzniesiono w latach 1905-1912 na miejscu poprzedniego, drewnianego z 1752r. zbudowanego staraniem Stanisława Gajewskiego h. Ostoja. W kościele tym są dwie chrzcielnice: gotycka, kamienna z 2 połowy XV w. lub początku XVI w. i druga - drewniana, renesansowa z 1555 r. Na cmentarzu przykościelnym znajduje się kaplica Wituskich z tablicą epitafijną poświęconą Krystynie Wituskiej.
Istnieje tu też młyn wodny z 1911 r. (w latach 1950-1991 użytkowany przez Gminną Spółdzielnię), który wrócił do prawowitego właściciela.
Na planie dawnego, zniszczonego dworu, odbudowano nowy.
Małyń nie zachował cech miejskiego rozplanowania i zbliżony jest do typu niewielkiej wsi-ulicówki.
[edytuj] Bibliografia
- Duszka M., Małyń, gniazdo Małynskich, [w:] "Echo" nr 41/1996,
- Ruszkowski A., "Sieradz i okolice", Sieradz 2000
Wsie sołeckie: Adamka • Bąki • Bogucice • Bratków Dolny • Charchów Księży • Charchów Pański • Chodaki • Dąbrówka • Dzierzązna Szlachecka • Górki Zadzimskie • Grabina • Iwonie • Jeżew • Kłoniszew • Kraszyn • Małyń • Marcinów • Otok • Pałki • Pietrachy • Piotrów • Ralewice • Ruda Jeżewska • Rzechta Drużbińska • Rzeczyca • Skęczno • Stefanów • Wierzchy • Wola Flaszczyna • Wola Zaleska • Zadzim • Zygry • Żerniki
Miejscowości niesołeckie: Alfonsów • Annów • Anusin • Babiniec • Bratków Górny • Budy Jeżewskie • Dąbrówka D • Głogowiec • Grabinka • Hilarów • Jeżew PGR • Józefów • Kazimierzew • Kolonia Chodaki • Kolonia Grabinka • Kolonia Piła • Kolonia Rudunki • Kolonia Rzeczyca • Leszkomin • Maksymilianów • Nowy Świat • Otok PKP • Piła • Rudunki • Sikory • Szczawno Rzeczyckie • Urszulin • Walentynów • Wiorzyska • Wola Dąbska • Wola Sipińska • Wyrębów • Zaborów • Zalesie • Zalesie PGR • Zawady