Maksymilian Basista
Z Wikipedii
Maksymilian Basista (ur. 7 sierpnia 1883 w Górkach Śląskich, zm. 3 listopada 1967)
Więzień więzienia Montelupich w Krakowie, w KL Auschwitz nr 152740.
Syn Jana i Franciszki z d. Kałuża. Wyróżniająca się osobowość życia oświatowego i politycznego w rybnickim. Był członkiem „Eleussis”5, zaangażowany w działalność Towarzystwa Młodzieży Polskiej, Towarzystwa Czytelni Ludowych, współzałożycielem Towarzystwa Śpiewaczego „Seraf” w Rybniku, założyciel w 1911 r. pierwszej polskiej gazety w Rybniku o nazwie "Straż nad Odrą". Należał do ścisłego dowództwa Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, uczestnik Powstań Śląskich. W czasie kampanii plebiscytowej był redaktorem „Gazety Rybnickiej”. Kolejne funkcje jakie pełnił to: w okresie 1922-1934 przewodniczący Rady Miejskiej Rybnika, od 1934 r. wiceburmistrz Rybnika. Od rozpoczęcia się okupacji hitlerowskiej, jako bardzo aktywny działacz polityczno-społeczny, zmuszony był się ukrywać (na ziemi krakowskiej) pod przybranymi nazwiskami „Kwiecień” lub „Gołucki”, gdyż tuż przed wybuchem wojny (w 1939 r.) wpisany był do „księgi gończej” Sonderfahndungsbuch Polen (strona zarejestrowania 9B) – czyli przewidziany przez hitlerowców do „likwidacji” w pierwszej kolejności. Mimo stosowanej przezorności, w 1943 r. został aresztowany w Krakowie i przetrzymywany w więzieniu na Montelupich, a następnie przekazany do KL Auschwitz i tam zarejestrowany jako więzień nr 152740. Dnia 11 listopada 1944 r. transportem zbiorowym został przeniesiony do obozu pracy w Bawarii, lecz po likwidacji tego obozu 2 kwietnia 1945 r. dostał się do obozu leśnego w Mattenheim, gdzie doczekał wyzwolenia przez wojska amerykańskie w dniu 2 maja 1945 r. Po powrocie do rodzinnego Rybnika, nadal prowadził do 1949 r. księgarnię (przy ul. Kościelnej). Zmarł 3 listopada 1967 r.
W uznaniu zasług – odznaczony Orderem Polonia Restituta.
[edytuj] Bibliografia
- Jerzy Klistała, Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śląskiego, Żor, Raciborza w latach 1939-1945. Słownik biograficzny, (Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem 2006, ISBN 83-916718-2-8)
- L. Musiolik „Śląscy patroni rybnickich ulic”, 1994 r. s. 1
- L. Musiolik „Rybniczanie słownik biograficzny”, Rybnik 2000, s. 14
- I. Libura „Z dziejów domowych powiatu – gawęda o ziemi rybnickiej”, Opole 1984, s. 127-140
- „Ziemia rybnicko-wodzisławska”, red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 186-188, 199, 201, 202, 293-295
- A. Mrowiec „Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem”, Katowice 1958, s. 29
- I. Libura „Maksymilian Basista rybnicki księgarz i społecznik (1883-1967)”, Zeszyty Rybnickie nr 2, rok 1991, s. 37, 38
