Maria Zakrzewska-Raniecka

Z Wikipedii

Maria Zakrzewska-Raniecka (ur. 4 marca 1881 w Białyszewie koło Sierpca, zm. 30 kwietnia 1971 w Ciechanowie), polska działaczka społeczna i oświatowa, bibliotekarka, założycielka biblioteki publicznej w Ciechanowie. Pochodziła z zamożnej rodziny ziemiańskiej. Jej ojciec Szczepan Dołęga-Zakrzewski, właściciel dóbr białyszewskich, wziął udział w powstaniu styczniowym. Matka, Józefa ze Smoleńskich, prowadziła działalność społeczną w powiecie sierpeckim a później w Ciechanowie. Rodzony starszy brat - Jan Dołęga-Zakrzewski - był znanym na Mazowszu działaczem społeczno-politycznym.

Po ukończeniu 4-klasowej pensji Maria Zakrzewska pracowała w ciechanowskim Banku Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Należała do czołowych postaci lokalnego tajnego nauczania. W 1903 wzięła udział w powołaniu koła "Victoria", któremu przewodniczyła do 1906 roku. W 1906 uzyskała zezwolenie władz na otwarcie biblioteki. Placówka, pod nazwą "Czytelnia Marii Zakrzewskiej", miała charakter wypożyczalni książek oraz czytelni czasopism. Mieściła się przy ówczesnej ulicy Kościelnej (po II wojnie światowej — ulica ks. Piotra Ściegiennego). Zakrzewska była również współzałożycielką oddziału Towarzystwa Kultury Polskiej w Ciechanowie, któremu w 1907 przekazała księgozbiór. Bibliotekę, przemianowaną wówczas na Książnicę, przeniesiono do Domu Ludowego Towarzystwa Kultury Polskiej przy ulicy Warszawskiej. Nabrała ona niebawem charakteru biblioteki publicznej (liczba czytelników w 1908 przekroczyła 7 tysięcy), a Maria Zakrzewska, pozostając nadal jej kierowniczką, dbała m.in. o bezpłatne pozyskiwanie czasopism z redakcji (w 1909 oferta prasy Książnicy liczyła 39 tytułów).

Zakrzewska kierowała biblioteką do 1914 roku. Lata I wojny światowej — wspólnie z mężem Wacławem Ranieckim — spędziła w Rosji. Bibliotekę prowadziło nadal Towarzystwo Czytelni Powiatu Ciechanowskiego "Książnica" (powstałe w 1917), czyniąc z placówki w latach międzywojennych centralę bibliotek publicznych na powiat ciechanowski. Książnica przetrwała do wybuchu II wojny światowej, w czasie której została zniszczona przez Niemców w 70%. Maria Zakrzewska, która do Ciechanowa powróciła w 1918 roku, nadal udzielała się społecznie. Przewodniczyła powiatowemu oddziałowi Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Była sekretarzem Towarzystwa Miłośników Lutni i Sceny. W 1934 roku została radną miasta Ciechanowa. Zajmowała się pracą charytatywną, biedotą miejską i sierotami. Przyczyniła się do powstania Kolonii Letnich dla Dzieci w Lesie Ościsłowskim i sierocińca przy ul. Sienkiewicza. W tym czasie otrzymała Złoty Krzyż Zasługi. W okresie II wojny światowej została poddana represjom hitlerowskim. Od 1941 roku, wraz z rodziną, była więziona w obozie w Działdowie. Po wojnie powróciła do Ciechanowa, gdzie spędziła resztę życia. Zmarła 30 kwietnia 1971 roku w wieku 90 lat. Jej imieniem nazwano jedną z ulic Ciechanowa.

[edytuj] Źródła

• Irena Treichel, Maria Zakrzewska-Raniecka, w: Słownik pracowników książki polskiej, Suplement (pod redakcją Ireny Treichel), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Łódź 1986
• Aleksander Kociszewski, Maria Zakrzewska-Raniecka, w: Zapiski Ciechanowskie, t. I, Ciechanów 1973, s.77-81
• Edward Lewandowski, Ciechanowianie. Szkice biograficzne, Część II, Ciechanów 2002, s. 31-45
• Edward Lewandowski, Ciechanowski słownik biograficzny, Ciechanów 2008, s. 63-64