Marian Sołtysiak
Z Wikipedii
Marian Sołtysiak (ur. 1 lutego 1918 w Pile, k. Chmielnika; zm. 18 grudnia 1995 w Kielcach), dowódca partyzancki Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich. Dowódca oddziału "Wybranieccy".
Był jednym z dziewięciorga dzieci Franciszki i Michała. Ojciec był rządcą w majątku ziemskim hrabiego Uniewskiego w Gnojnie. Dom rodzinny przyszłego żołnierza słynął z gościnności. On sam po skończeniu szkoły powszechnej zdał do gimnazjum im. Mikołaja Reja w Kielcach, które w czasie jego 8-letniej nauki zmieniło patrona na Stefana ŻeromskJuż w czasie nauki wyróżniał się zdolnościami i zdyscyplinowaniem. Od roku 1936 współredagował szkolny miesięcznik „Gołoborze” wraz z m.in. Gustawem Herlingiem Grudzińskim, przyszłym wybitnym pisarzem. Marian Sołtysiak próbował swych sił pisząc wiersze i artykuły. Wykazywał przy tym duże zdolności literackie. Jego debiut nastąpił w tomiku poezji pt.„Gołoborze” wydanym wspólnie z kolegami. Był również współredaktorem pisma młodzieżowego pt.„Młodzi idą”.
Jego pasją było także harcerstwo – był zastępowym „Sępów” w II drużynie KDH im. Henryka Dąbrowskiego. Miał łatwość nawiązywania kontaktów z ludźmi. Szczupły, niski, nie rzucał się w oczy. Był opanowany i spokojny, a przy tym ruchliwy i energiczny. Harcerstwo było, jak się później okazało, znakomitym przygotowaniem do życia partyzanckiego i ukształtowało przywódcze cechy jego charakteru.
Po maturze został powołany do 4 Pułku Piechoty Legionów na Bukówce. Tam ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy. Tuż przed wojną, latem 1939 roku zdał do Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie, ale nie zdążył podjąć nauki. Wojna wciągnęła go w wir walki. W kampanii wrześniowej walczył w 4 Pułku Legionów, który wycofał się na wschód. Pod Zamościem dostał się do niemieckiej niewoli, skąd uciekł i dotarł do domu rodzinnego w Gnojnie. Głęboki patriotyzm nie pozwolił mu na bierność. 11 listopada 1939r. wstąpił do Służby Zwycięstwa Polsce (późniejszy Związek Walki Zbrojnej przemianowany na Armię Krajową). Jako poszukiwany przez Niemców, już od 1940r. był „spalony”. Mimo to nosił zawsze przy sobie pistolet. Posługiwał się fałszywym nazwiskiem.
W lutym 1943 roku został mianowany Komendantem Kierownictwa Dywersji Obwodu (Kedyw) i rozpoczął tworzenie oddziału partyzanckiego. Do jego oddziału przybywali początkowo mieszkańcy Wzdołu Rządowego, potem Suchedniowa i Kielc. Byli to ludzie wyróżniający się w działalności konspiracyjnej, sprawdzeni, rzec można wybrani. Stąd też w maju 1943r. oddział dywersyjny M. Sołtysiaka – „Barabasza” nazwano „Wybranieccy”. Pierwszą poważną akcją oddziału było opanowanie Chęcin w marcu 1943 roku i rozbicie tamtejszego aresztu. W czerwcu 1943 roku „Wybranieccy” przeszli do lasu Cisowskiego, nieopodal Daleszyc, gdzie byli dobrze przyjmowani. Pierwsze miesiące istnienia oddziału poświęcone były głównie sprawom organizacyjnym. „Barabasz” starał się stworzyć zespół zgranych ludzi, odpowiedzialnych za siebie nawzajem. Z wielką uwagą odnosił się do spraw wychowawczych, gdyż średnia wieku partyzantów wynosiła 19 lat. Dbał aby warunki w jakich przyszło im żyć, nie odcisnęły negatywnego piętna na ich psychice. Dzięki takiej postawie oddział „Wybranieckich” był zawsze zwarty, zgrany i apolityczny.
Na początku 1943 roku oddział liczył 12 ludzi słabo uzbrojonych. Rok później oddział liczył ponad 160 osób, a w końcu 1944 roku miał 300 dobrze uzbrojonych i wyekwipowanych żołnierzy . Główna baza oddziału znajdowała się w lasach cisowskich nieopodal Daleszyc. Oddział „Wybranieccy”, jako jedyny w Górach Świętokrzyskich, nie był demobilizowany na okres zimy, prowadząc wtedy normalną dywersyjno-sabotażową i likwidacyjną działalność na swoich terenach.
Najważniejsze akcje „Wybranieckich” w 1943 roku to : ·Spalenie dokumentów w 7 urzędach gminnych. ·Likwidacja konfidentów. ·Zamach na gestapowca Hansa Wittka (przeżył mimo 14 ran). ·Rozbicie magazynu żywności w Jędrzejowie.
Natomiast w 1944 roku wraz ze wzrostem liczebności oddziału, wzrosła skala akcji bojowych : ·Opanowanie Daleszyc i liczne walki w tym rejonie. ·Akcja na pociąg k/Miąsowej. ·Opanowanie Chmielnika. ·Wysadzenie słupów wysokiego napięcia.
W 1944 roku „Wybranieccy” tworzą I kompanię I Batalionu Pułku Piechoty Legionów AK. Uczestnicząc w realizacji planu „Burza” (marsz na pomoc Powstaniu Warszawskiemu) walczą pod Antoniowem, Zaborowicami i Radkowem. Po rozwiązaniu II Dywizji Piechoty AK oddział zostaje podzielony na mniejsze części i ulokowany w Dolinie Wilkowskiej (rejon Ciekot i Wilkowa). Przebywa tam do nadejścia Armii Czerwonej.
W czasie działań „Wybranieckich” poległo 44 żołnierzy i dowódców. „Barabasz” i jego podkomendni wyróżniali się zdecydowaniem i patriotyczną postawą. Swą młodość oddali walce o wolność Polski. Sam dowódca wyróżniał się niezależnością poglądów. Kierował się nie tylko rozkazami dowództwa, ale także własną oceną sytuacji. Cieszył się wielkim prestiżem i autorytetem wśród podkomendnych i ludności cywilnej. Bardzo aktywny, rwał się do walki czasem wbrew życzeniom władz zwierzchnich. W tych trudnych latach, mimo rozlicznych obowiązków, znalazł sobie towarzyszkę życia, w osobie Renaty Nowak, znajomej z tajnych kompletów. Konspiracyjny ślub wzięli w kościele w Leszczynach 15 maja 1944 roku. Pan młody występował pod fałszywym nazwiskiem „Mateusz Sobczak”.
Po wojnie „Barabasz” jak wielu jego kolegów był poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa. Przez jakiś czas ukrywał się. We wrześniu 1949 roku Marian Sołtysiak został aresztowany i skazany na 7 lat więzienia. Karę odbywał w więzieniu w Kielcach przy ul. Zamkowej. Po 5 latach odbywania kary (17 września 1954 roku) został zwolniony ze względu na zły stan zdrowia. Zamieszkał z żoną i synem Andrzejem w Kielcach przy ul.Sienkiewicza 23. W mieszkaniu był założony podsłuch, a każdy jego krok był bacznie obserwowany. W pracy był szykanowany i oskarżany o malwersacje finansowe.
Pracował w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, a mimo to nie stracił kontaktu z przyjaciółmi z oddziału. Wolny czas poświęcał pisaniu historii „Wybranieckich”. Ukazała się ona najpierw w prasie, w odcinkach, a następnie w formie książki pt. „Chłopcy „Barabasza” wydanej przez PAX. Pod naciskiem cenzury musiał usunąć z książki wiele fragmentów, czego nie mógł sobie później darować. Często uczestniczył w spotkaniach byłych żołnierzy AK z ludnością Daleszyc i Cisowa. W 1983 roku wspólnie z kolegami ufundował tablicę w kościele w Daleszycach, jako wyraz wdzięczności za pomoc okazaną w latach okupacji.Po przejściu na emeryturę długie miesiące spędzał na Mazurach, w swoim domu w Milukach koło Ełku. Zmarł 18 grudnia 1995 roku w szpitalu w Kielcach. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Ełku.
Marian Sołtysiak miał stopień wojskowy pułkownika i wiele odznaczeń, m.in. : Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Krzyż Armii Krajowej, Medal Wojska Polskiego. Obecnie Jego imię nosi Szkoła Podstawowa w Daleszycach.
