Monte Albán
Z Wikipedii
Monte Albán – dawne centrum kulturalne Mezoameryki położone na Wyżynie Meksykańskiej w stanie Oaxaca w Meksyku. Centrum jest położone 2000 mn.p.m. i około 400 m nad otaczającymi wzgórze dolinami. W historii Monte Albán archeologowie wyróżniają cztery okresy rozwoju: I i II okres związany z wpływami olmeckimi czas trwania VI wiek p.n.e. – II w.n.e.; okres wpływów Zapoteków to okres III trwający od III – IX wieku; czas wpływów Mixetków to okres IV, trwa od X – XIV wieku.
Powstanie ośrodka związane jest z sztuką olmecką. Z tego okresu pochodzą najstarsze świątynie. Cokoły ich zdobią hieroglify i płaskorzeźby przedstawiające "tancerzy". Są to wyobrażenia ludzi w niecodziennych pozach, z zamkniętymi oczami. Zdaniem archeologów wyobrażają one rytualny taniec lub ofiary składane bogom. Wraz z przybyciem na te tereny Zapoteków zaczyna się kolejny okres w rozwoju Monte Albán. Wzgórze zostało wyrównane. Na ogromnej platformie o wymiarach około 950 x 450 m, powstał zespół budowli zlokalizowany wokół Wielkiego Placu (wymiary placu to 350 x 250 m). Na północy i południu powstały dwie wielkie świątynie zbudowane na tarasach piramid schodkowych. Świątynia północna zajmuje taras o powierzchni ok. 50 tys. m2. Przy niej znajdują się pozostałości kolumn o średnicy 2,0 m. Do ciekawszych obiektów centrum należy budowla nazywana obserwatorium. Jest to unikalna w architekturze Mezoameryki zabudowa zrealizowana na planie trójkąta. W części wschodniej centrum znajduje się boisko do gry w pelotę. Elementami charakterystycznymi zabudowy Monte Albán są: rozłożystość i masywność obiektów, szerokie schody (prowadzące do głównej świątymi mają szerokość 43 m). Na Wielkim Placu znaleziono także stele wykonane z kamienia i ozdobione reliefami przedstawiaącymi zapoteckich wojowników i ich jeńców. Opisy zawarte są w wykutych na kamieniach hieroglifach, ale nie znamy ich treści (nie zostały odczytane). W częśći wschodniej centrum znajduje się boisko do gry w pelotę. W zboczach góry oraz w fundamentach niektórych świątyń odnaleziono komory grobowe. W nich odkryto gliniane urny przedstawiające bóstwa w pozycji siedzącej. Postacie ubrane są w bogate stroje zdobione elementami o symbolicznym znaczeniu. Nie znane jest przeznaczenie urn (nie było w nich prochów). Urny lepiono ręcznie, późniejsze wykonane są z połączonych części odciśniętych w drewnianych formach. Okres wpływów zapoteckich to czas największego rozwoju ośrodka. Nie znana jest przyczyna opuszczenia miasta przez Zapoteków (miasto zaczęło pustoszeć już ok. 700 roku), którzy przenieśli się do pobliskie Mitli. W okresie od 1100 – 1350 roku w Monte Albán miasto najprawdopodobniej zamieszkiwali Mixtekowie. Wykorzystali pozostawiono przez Zapoteków groby i świątynie do pochówku zmarłych z własnego plemienia. Odkryty przez archeologów grobowiec nr 7 zawierał przedmioty związane z ich sztuką. Znaleziono tam przedmioty z kości zdobione oramentami, naszyjnik z kamieni i pereł, kielich i czaszki z górkiego kryształu, łańcuch ze złota, złotych muszli oraz żółwich skorup, diadem ze złotymi piórami. Wyroby te świadczą o wysokim poziomie mixteckiego rzemiosła.
Zobacz też: sztuka Zapoteków i Mixteków
