Nakomiady

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°00'27" N 21°27'08" E54.0075 21.4522222 (Nakomiady)


Nakomiady
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Kętrzyn
Sołtys	Zdzisław Banach
Położenie	54° 00' 27'' N 21° 27' 08'' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	670
Strefa numeracyjna (do 2005)	89
Kod pocztowy	11-400
Tablice rejestracyjne	NKE
Położenie na mapie Polski Nakomiady

Nakomiady (niem. Eichmedien) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. Nakomiady leżały na trasie (zlikwidowanej) linii kolejki wąskotorowej z Kętrzyna do Rynu.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o Nakomiadach pochodzi z aktu wydanego przez komtura Bałgi (niem. Balga, ros. Wiesiołoje, obecnie w powiecie Bagrationowsk na terenie obwodu kaliningradzkiego) Konrada Kyburga w roku 1392. W roku 1402 przywilej dla wsi odnowiony został przez kolejnego komtura Bałgi Ulricha von Jungingena.

Wieś była obsadzona na 70 włókach, w tym 7 włók dla sołtysa oraz 4 włóki dla proboszcza. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. Osadnicy zwolnieni byli przez okres 15 lat od podatku. Obowiązujący czynsz od włóki wynosił pół grzywny oraz po ćwierć szefela pszenicy i żyta. Obowiązywała także dziesięcina na rzecz kościoła.

W roku 1437 podatek z Nakomiad wynosił 33,5 grzywny, w tym po 3 grzywny z dwóch karczm. Zakon krzyżacki miał monopol na przemiał zbóż. Mieszkańcy Nakomiad najbliżej mieli młyn wodny w Salpiku (gm. Kętrzyn). Za usługę przemielenia zboża płaciło się w naturze 20% ilości dostarczonego do młyna zboża.

[edytuj] Kościół w Nakomiadach

Kościół w Nakomiadach nie występował w spisie parafii lub kościołów filialnych parafii diecezji warmińskiej przed 1525 rokiem. Jednak w zapisie lokacyjnym wsi były 4 łany na utrzymanie kościoła.

Pierwsza wzmianka o kościele w Nakomiadach pochodzi z 1554 roku i to pw. św. Antoniego. Takiego patrona kościoła nie wybrali protestanci.

Kościół w Nakomiadach najprawdopodobniej obsługiwał krzyżacki kapelan zamku w Rynie. Kapelan ten obsługiwał też kaplicę św. Wawrzyńca w Rynie. Z obsługą duszpasterską w Nakomiadach mamy podobną sytuację jak w Wilkowie. W tych wypadkach chodziło o to, aby dziesięcina trafiała do kapelana, a nie do proboszcza. Samodzielna parafia protestancka powstała w Nakomiadach w 1556 r.

W 1880 na terenie parafii było 1882 mieszkańców (w tym 1552 luteran). W roku tym urodziło się 59 dzieci, zmarły 54 osoby i zawarto 8 małżeństw.

W 1932 r. kościół w Nakomiadach przeszedł gruntowny remont. Dobudowano wówczas wieżę (wcześniej była wolno stojąca dzwonnica drewniana). Kościół powiększony też został o kruchtę i zakrystię. Wewnątrz kościoła przesunięto XVII-wieczny ołtarz w ten sposób, że opiera się o ścianę. Kiedyś za ołtarzem było zejście do krypty pod kościołem. Według miejscowych podań z kościelnych podziemi prowadził tunel do dawnego zameczku krzyżackiego.

Od 1980 r. kościół użytkują katolicy. Świątynia otrzymała nowego patrona – św. Józefa.

[edytuj] Majątek i pałac

W Nakomiadach zawsze żyli chłopi i był majątek ziemski. Majątek początkowo był krzyżacki, później elektorski. Majątek w Nakomiadach otrzymał Jan von Hoverbeck od elektora Fryderyka Wilhelma za zasługi w oderwaniu Prus Książęcych od Korony (zachował się akt nadania majątku w języku polskim i łacińskim).

Jako miejsce budowy pałacu Hoverbeck wybrał pozostałości krzyżackiego zameczku. Z tego zamku, który według kroniki rodowej późniejszych właścicieli Nakomiad miał się nazywać Fliehburg, w istniejącym pałacu zachowała się sala gotycka i fragmenty murów w parku. Pałac ma dwie kondygnacje piwnic. (Dwie kondygnacje piwnic posiada także pałac w Jegławkach).

Pierwotny pałac w Nakomiadach wybudowany został w 1680 roku. Pałac został przebudowany w latach 1704-1706 według projektu Józefa Pioli.

Rodzina Hoverbeck była właścicielem Nakomiad przez 136 lat. Od 1789 do 1945 roku właścicielami dóbr w Nakomiadach była rodzina von Redecker. Ta ostatnia rodzina ma dobrze zachowany cmentarz rodowy w pobliskim Godzikowie.

W drugiej połowie XIX w. majątek ziemski w Nakomiadach miał powierzchnię: 956,13 ha, w tym 450,9 ha gruntów ornych, 230,3 łąk, 19,1 pastwisk, 266,4 lasów i 17,43 nieużytków.

Po II wojnie światowej pałac był użytkowany przez miejscowy PGR. Kiedy zlikwidowano PGR, bez właściciela pałac niszczał w zastraszającym tempie. Pałac zakupiła osoba fizyczna z Warszawy i restauruje go z pietyzmem.

[edytuj] Inne

W drugiej połowie XIX w. w Nakomiadach było 625 mieszkańców (ewangelików). Były też tu 3 cegielnie. Do Rastemborka dochodziła poczta posłańcowa.

W 1910 w Nakomiadach było 670 mieszkańców, w tym 308 na terenie majątku.

W 2000 Nakomiadach funkcjonuje majątek ziemski oraz zakład produkujący wędliny. Jest poczta i szkoła podstawowa. W roku 2000 Nakomiady liczyły 651 mieszkańców.

W październiku 2005 r. o Nakomiadach było głośno z powodu odkrycia i odnowienia obelisku poświęconego Ottonowi Bismarckowi^[1].

[edytuj] Legenda o karczmarce z Nakomiad

Właścicielka karczmy w Nakomiadach bardzo często oszukiwała klientów. W razie gdy się ktoś zorientował, że jest oszukiwany na świadka wołała diabła. Diabeł musiał poświadczać, że oszustwa nie było. Przywoływania diabła były tak częste, że w końcu ze złości zamienił karczmarkę w kobyłę. Diabeł pojechał w nocy na karczmarce do Czernik,aby ją tam podkuć u kowala. Kowal zauważył, że coś tu nie tak – kobyła ludzkim głosem mówi. Opóźnił podkuwanie do czasu piania kogutów, kiedy to moc czartowska mija. Gdy koguty zapiały kobyła zamieniła się w kobietę. Na pożegnanie diabeł ją tak kopnął, że wkrótce zmarła.

Mazurzy z Nakomiad do dziś wierzą, że pochowana przy rozwidleniu dróg Nakomiady-Salpik i Bałowo po dużym kamieniem karczmarka straszy nocami.

Niektórzy twierdzą, że owa karczmarka była przewodnikiem Tatarów, którzy wprowadzeni przez Polaków na teren Prus Książęcych w ramach represji nad elektorem za pomoc Szwedom najbardziej wyniszczyli Mazurów.