Narzym
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°11'04.7" N 20°15'30" E
Narzym | |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | działdowski |
Gmina | Iłowo-Osada |
Sołtys | Konrad Ugodowski |
Położenie | 53° 11' 04.7'' N 20° 15' 30'' E |
Liczba mieszkańców (2008) • liczba ludności |
1.660 |
Strefa numeracyjna (do 2005) |
23 |
Kod pocztowy | 13-240 |
Tablice rejestracyjne | NDZ |
Położenie na mapie Polski
|
Narzym (niem. Narzym) – duża wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada. Miejscowość leży przy magistrali kolejowej Warszawa – Gdańsk.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Spis treści |
[edytuj] Rys historyczny
Teren wsi zamieszkany był pierwotnie przez pruskie plemię Sasinów. Od 1260 r. ziemia ta należała do zakonu krzyżackiego. Przywilej lokacyjny pochodzi z 1384 r., kiedy to wielki mistrz nadał rycerzowi Mieczysławowi i jego braciom 100 włók ziemi.
Właściciele wsi wznieśli nad strumieniem przepływającym przez Narzym najpierw wieżę obronną (stołp), zastąpioną potem niewielkim czworobocznym zameczkiem w końcu XV wieku. Obok znajdował się dworek właścicieli majątku.
Narzym został włączony do Polski w 1920 r. na mocy postanowień traktatu wersalskiego.
[edytuj] Zabytki
Najcenniejszym zabytkiem wsi jest kościół parafialny z początku XV wieku, w którym nadal sprawowane są nabożeństwa. Niewielka ceglana świątynia z wieżą od zachodu posadowiona jest na masywnym kamiennym fundamencie. Od wschodu przylega do niej zakrystia z początku XX wieku. Na wieży kościelnej do dziś można znaleźć ślady wizyty Armii Czerwonej. Zabytkowe wyposażenie wnętrza świątyni zostało niemal w całości zniszczone przez katolików (kościół od XVI wieku do 1945 roku należał do protestantów). Zachowała się jedynie gotycka skarbonka oraz kamienna chrzcielnica, mająca według kroniki kościelnej pochodzić z lat 1225-1230. Kościół parafialny obecnie jest pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela.
Na ścianach zewnętrznych można zobaczyć koliste otwory w cegłach. Powstały one przez mozolne "wiercenie" palcami przez wiernych. Był to specyficzny rodzaj odprawiania pokuty, mający swe korzenie jeszcze w średniowieczu.
Wokół kościoła rozciągał się kiedyś cmentarz (dziś wszystkie nagrobki spoczywają razem z dawnym wyposażeniem kościoła w pobliskim bagnie). Pod powierzchnią cmentarza niemieccy archeolodzy odkryli przed I-szą wojną światową średniowieczny piec do wypalania cegły, służący najprawdopodobniej podczas budowy kościoła.
W planach wsi jest utworzenie w Narzymiu skansenu archeologicznego, gdyż przeciętny turysta obecnie niewiele może zobaczyć.
Oprócz wspomnianych budowli, w Narzymiu można jeszcze zobaczyć: zabudowania dawnego majątku (własność prywatna), zabytkowy budynek dawnej szkoły, chatę mazurską przy ul. Dworcowej.
[edytuj] Osoby związane z Narzymiem
Andrzej Concius – urodził się w 1626 roku w Narzymiu w rodzinie tutejszego pastora Jakoba Conciusa. Naukę rozpoczął w szkole kościelnej w Narzymiu, którą prowadził jego ojciec. Następnie ukończył szkołę miejską w Działdowie i studiował na Uniwersytetach w Królewcu (dzisiejszy Kaliningrad), Wittenberdze i Holandii. Opublikował kilka prac z zakresu matematyki, astronomii, przyrody oraz filozofii. Wykładał matematykę na Uniwersytecie Królewieckim, a od roku 1664 był rektorem i profesorem tej uczelni. Był ewangelickim duchownym i zwierzchnikiem szkół kościelnych. Zmarł w 1682 roku.
[edytuj] Czasy współczesne
Od początku lat 90-tych w miejscowości zaczęto modernizować i budować infrastrukturę. Narzym jest w pełni objęty siecią gazową, wodociągową, kanalizacyjną, telekomunikacyjną w pełnym zakresie, dostępny jest internet oferowany siecią kablową i radiową. Stan dróg dojazdowych jak i w samej miejscowości uważany jest jako dobry.
- Funkcje miejscowości
-
- Miejscowość jest siedzibą Leśnictwa Narzym (podległego Nadleśnictwu Dwukoły).
- Miejscowość jest siedzibą Sołectwa Narzym.
- Miejscowość jest siedzibą Parafii Narzym
-
- Ochrona zdrowia
-
- Zakład Opieki Zdrowotnej w Narzymiu
- Apteka
-
- Edukacja
-
- Szkoła Podstawowa im. Karola Małłka
- Gimnazjum im. Jana Pawła II
- Przedszkole Gminne
- Biblioteka Publiczna
-
- Kultura, sport i rekreacja
-
- Pełno wymiarowa Hala Sportowa, gdzie organizowane są imprezy z możliwością zakwaterowania i pełnego wyżywienia.
- Boisko Sportowe do piłki nożnej
- Klub Sportowy Iskra Narzym, grający w lidze okręgowej województwa warmińsko-mazurskiego
- Ochotnicza Straż Pożarna w Narzymiu
- Dyskoteka wraz z barem
- Drużyna Harcerska Kameleon
-
- Zakłady pracy
-
- Zakład produkujący trumny "Drewan"
- Zakład przetwórstwa drobiowego "Polish Frozen Food"
- Firma przewozowo-usługowa (sprzedaż węgla)
- Duża 1000 hektarowa farma rolna
-
- Inne
-
- Agencja Pocztowa
- Przystanek PKP
-
[edytuj] Spis ulic
- ul. Cicha
- ul. Dworcowa
- ul. Kościelna
- ul. Kraszewska
- ul. Kwiatowa
- ul. Leśna
- ul. Młyńska
- ul. Ogrodowa
- ul. Robotnicza
- ul. Spokojna
- ul. Sportowa
- ul. Wąska
- ul. Wierzbowska
- ul. Wincentego Witosa
[edytuj] Komunikacja
- Narzym posiada bezpośrednie połączenie kolejowe (PKP):
- Narzym – Iłowo-Osada
- Narzym – Działdowo
- Narzym – Olsztyn
- Narzym – Iława
- Narzym – Rybno
- Narzym posiada bezpośrednie połączenia autobusowe (PKS):
- Narzym – Iłowo-Osada
- Narzym – Działdowo
- Narzym – Olsztyn
- Narzym – Mława
- Narzym – Nidzica
[edytuj] Ciekawostki
- W Narzymiu urodził się Andrzej Concius
- W narzymskim lesie prawdopodobnie polował niegdyś sam Józef Piłsudski
- Prawdopodobnie na podstawie wydarzeń jakie miały miejsce w 1409 roku na pograniczu, a dokładniej w Narzymiu i na Mławce, Henryk Sienkiewicz w 1892 roku rozpoczął pisać książkę pod tytułem "Krzyżacy"
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Wojciech Wółkowski: "Działdowo i okolice. Przewodnik", 2006
- Materiały promocyjne gminy
- Zbiór zdjęć ps.arrrras
- Zbiór zdjęć ps. Usio
Wsie sołeckie: Białuty • Brodowo • Dźwierznia • Gajówki • Iłowo-Osada • Iłowo-Wieś •
• Janowo • Kraszewo • Mansfeldy • Mławka • Narzym • Pruski • Purgałki • Sochy • Wierzbowo
Miejscowości niesołeckie: Białuty Kolonia • Chorab • Dwukoły (zobacz też Nadleśnictwo Dwukoły) • Kolonie Narzymskie • Szczepka