Niedźwiedziówkowate

Z Wikipedii

Niedźwiedziówkowate
Niedźwiedziówka nożówka
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	motyle
Rodzina	niedźwiedziówkowate
Nazwa systematyczna
Arctiidae
Leach, 1815
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Niedźwiedziówkowate (Arctiidae) – rodzina motyli. Znanych jest około 10 000 gatunków, występujących głównie w strefach tropikalnych. W Europie Środkowej żyje około 50 gatunków, a w Polsce 45, pospolita jest m.in. niedźwiedziówka nożówka (Arctia caja).

[edytuj] Charakterystyka

Są to ćmy o zróżnicowanych rozmiarach, od niewielkich (17 mm) do dużych (ok. 90 mm). Komórka środkowa skrzydła długa i wąska. Głaszczki wargowe są krótkie, ssawka dobrze rozwinięta. Czułki u samców często podwójnie piłkowane, a u samic nitkowate. W podrodzinie Arctiinae odwłok jest krępy, a u większości gatunków skrzydła szerokie często jaskrawo ubarwione – czerwone, pomarańczowe.

Przyoczka obecne są u podrodziny Arctiinae. W podrodzinie Lithosinae większość gatunków jest niewielkich rozmiarów o wąskich skrzydłach ubarwionych szaro, szaro-zielono lub żółtawo. Nazwa rodziny związana jest z wyglądem gąsienic, które są silnie owłosione. Wyjątek stanowią gąsienice Lithosine o skąpym owłosieniu.

Gąsienice, w zależności od gatunku żerują na roślinach zielnych oraz drzewach i krzewach liściastych. Gąsienice Lithosinae żerują na porostach. Niektóre gatunki o ostrzegawczym jaskrawym ubarwieniu są niesmaczne lub trujące dla drapieżców.

Nieliczne gatunki są szkodnikami. Północnoamerykańska Estigmene acrea jest szkodnikiem upraw kapusty. W Polsce szkodnikiem sadów może być oprzędnica jesienna (Hyphantria cumea) – gatunek północnoamerykański zawleczony do Europy, po raz pierwszy stwierdzony w 1940 roku na Węgrzech. Jednak nie odnotowywano w naszym kraju jego masowych pojawów.

Przepoczwarczenie następuje w półprzezroczystym, oprzędzie między roślinnością, w szparach kory drzew, w ściółce lub pod powierzchnią ziemi.

Jaja owalne lub okrągłe, gładkie, różnie zabarwione, często z mozaiką barw. Składane są przez samicę pojedynczo lub w małych złożach na krawędzi liści roślin żywicielskich. Składane grupowo mogą tworzyć różnorodnego kształtu złoża.

[edytuj] Uwaga

1. Rodzina Nolidae była dawniej włączana do Arctiidae jako podrodzina.
2. Obecnie do Arctiidae zostały włączone jako podrodzina oblaczki (Syntominae).

[edytuj] Występowanie

Rozpowszechnione na całym świecie

[edytuj] Kategorie zagrożenia

Niektóre gatunki w Polsce są:

• bardzo silnie zagrożone – niedźwiedziówka dwórka (Hyphoraia aulica)
• silnie zagrożone – niedźwiedziówka włodarka (Arctia villica)
• umiarkowanie zagrożone, narażone na wyginięcie – niedźwiedziówka krasa (Pericallia matronula), niedźwiedziówka plamica (Chelis maculosa), niedźwiedziówka hebe (Arctia festiva).

[edytuj] Ciekawostki

• Niektóre niedźwiedziówkowate posiadają mechanizm obronny polegający na przykrym smaku odstraszającym ewentualnych napastników.
• Włoski parzące gąsienic mogą powodować pokrzywki, wysypki na tle alergicznym (reakcje histaminowe) lub zapalenie spojówek np. niedźwiedziówka nożówka (Arctia caja).
• Niektóre gatunki odsłaniają w celu odstraszenia drapieżnika spodnią parę skrzydeł o jaskrawym ubarwieniu.
• Gąsienice południowoamerykańskiej niedźwiedziówki Paracles laboulbeni żyją w wodzie. Oddychają za pomocą plastronu.

[edytuj] Systematyka

Gąsienica niedźwiedziówki nożówki

Wybrane gatunki występujących w Polsce niedźwiedziówkowatych:

Podrodzina Arctiinae

• Krasopani hera Callimorpha quadripunctaria
• Krasopani poziomkówka Callimorpha dominula
• Misiówka gołotka Diaphora mennica
• Misiówka kasta Watsonarctia casta
• Niedźwiedziówka babkówka Parasemia plantaginis
• Niedźwiedziówka jastrzębica Diacrisia sannio
• Niedźwiedziówka dworka Hyphoraia aulica
• Niedźwiedziówka krasa Pericallia matronula
• Niedźwiedziówka hebe Arctia festiva
• Niedźwiedziówka nożówka (N.kaja) Arctia caja
• Niedźwiedziówka włodarka, (włodarka chorągiewka) Arctia villica
• Niedźwiedziówka purpura Rhyparia purpurata
• Oprzędnica jesienna Hyphantria cunea
• Proporzyca marzymłódkaTyria jacobaeae
• Sadzawka rumienica Phragmatobia fuliginosa
• Sadzanka cesarska Phragmatobia luctifera
• Szewnica miętówka Spilosoma lubricipeda
• Szewnica bzówka Spilosoma lutea
• Szewnica pokrzywnika Spilosoma urticae

Podrodzina Lithosinae

• Fałdówka siostrzyczka Eilema sororcula
• Porostnica czterokropka Lithosia quadra
• Porostnica szeroka Cybosia mesomella
• Porostnica różowa Miltochrista miniata

Podrodzina Syntominae

• Oblaczek granatek Syntomis phegea