Nienaszów

Z Wikipedii

Nienaszów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Nowy Żmigród.

[edytuj] Nienaszów dziś

Nienaszów to bardzo piękna i malownicza wioska, która liczy dzisiaj około 1200 mieszkańców. W miejscowości znajdują się: Dom Ludowy, Remiza Strażacka wraz z Ośrodkiem Zdrowia, szkoła podstawowa, kościół. Ostatnio kościół był odnawiany – restaurowano wszystkie malowidła sakralne. Wieś jest zelektryzowana, zgazyfikowana i stelefonizowana. Przez wieś prowadza drogi asfaltowe m.in. do Krosna. Jest wymiarowe boisko sportowe. Wkrótce zostanie oddany do użytku nowy, okazały budynek szkolny. W Nienaszowie istnieje grający obecniew w klasie B Ludowy Klub Sportowy (LKS) "Tempo Nienaszów".

[edytuj] Zarys historii Nienaszowa

Wieś Nienaszów została założona na początku XIV wieku, ale dokładnej daty źródła nie podają. Jednak najstarszą miejscowością w tym rejonie jest wieś Sulistrowa, gdyż pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1229. Była własnością opactwa tynieckiego, jednak wieś Nienaszów była zaludniona, gdyż już w latach 1327–1347 była zorganizowana parafia o czym pisze Andrzej Kozioł-Lechowski w książce Parafia w Bieździedzy. Natomiast ks. Władysław Sarna – podaje, że wieś Nienaszów „powstała zapewne przy końcu XIV wieku, a pierwszą wzmianka o wsi jest z 26 maja 1421 r.”. Stąd wniosek, że bliższe jest twierdzenie Lechowskiego, iż prawie sto lat wcześniej w Nienaszowie była parafia, tym samym wieś jest dawna i mogła powstać pod koniec XIII wieku w latach 1260 – 1280. Nazwa wsi pochodzi od pierwotnego założyciela wsi Nienasza – czyli od imienia „Nienasz”.

Nienaszów jest położony przy drodze powiatowej z Toków do Krosna nad poziomem morza ok. 400m, na prawym brzegu potoku Iwla. W Nienaszowie istniał kościół od około 1340 roku zbudowany z drewna pod wezw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który w 1595 r. Został sprofanowany przez Tobiasza Chomentowskiego, a wdowa po nim kościół zamknęła. Księdza utrzymywali chłopi. Kościół wrócił do katolików dopiero w roku 1618 lub 1619. Wizytator szkoły nakazuje gminie naprawić dom dla kierownika, któremu poleca dzwonić trzy razy dziennie na Anioł Pański. Z tych informacji wynika, że w Nienaszowie istniała szkoła parafialna, do której uczęszczały dzieci z Nienaszowa, Faliszówki, Grabaniny i Sadek. Szkoła przeszła wszystkie reformy w czasie zaboru austriackiego o od roku 1885 była jednoklasowa, a na początku XX wieku była „Dwuklasowa Szkoła w Nienaszowie”. Kościół drewniany ponoć spalił się w połowie XIX wieku, a na tym miejscu zbudowano murowany kościół z kamienia, tynkowany bez wieży, poświęcony w 1889 roku przez bpa Jakuba Glazara sufragana przemyskiego. W czasie działań I wojny światowej, kościół nie wiele ucierpiał od kul armatnich, zaś podczas II wojny światowej był podziurawiony dach, uszkodzone mury i okna. Cmentarz, w obrębie którego toczyły się walki, w połowie został zniszczony. Poza tym zrabowane zostały przez Niemców: monstrancja, 23 ornaty i kapa, bielizna kościelna, organy, baldachim, chorągwie i jeden obraz. Nadto w 80 % zostały zniszczone i spalone akta i księgi parafialne (kronika kościelna). Nienaszów w dobie autonomicznej (1860-1914) nie odgrywał w regionie żmigrodzkim większej roli, gdyż nie było tu przemysłu. Ludność trudniła się wyłącznie rolnictwem, a w okresie jesienno – zimowym gospodarze wynajmowani byli z parą koni przez Żydów do wyjazdów na jarmarki z towarem do Żmigrodu, Dukli i Krosna. Wprawdzie był okres, że gminy: (każda wieś była gminą) Nowy Żmigród miasto, Stary Żmigród, Siedliska Żmigrodzkie, Łysa Góra, Grabanina, Sadki, Makowiska, Nienaszów, Brzezowa, Skalnik, Kąty, Desznica, Jaworze, Mytarz, Mytarka i Toki – razem 16 wiosek w latach 1867 do 1878 należały do powiatu krośnieńskiego, ale w roku 1879 wróciły znów do powiatu jasielskiego. Ten stan rzeczy na ekonomiczny rozwój regionu żmigrodzkiego miał na pewno duży wpływ na rozwój regionu żmigrodzkiego.

W dniu 4 maja 1915 roku w tzw. „Operacji gorlickiej” nastąpił atak wojsk austriacko – niemieckich na kierunek Jasła, Dębowca i Żmigrodu na pozycje wojsk rosyjskich. Po wielkiej i ciężkiej bitwie pod Dębowcem oraz Cieklinem Niemcy zajęli Żmigród i szybko poszli na kierunek Nienaszowa, Zręcina, Głojsc i na Duklę, a także dalej na południe frontu karpackiego. W czasie ofensywy miejscowości nie doznały większych szkód poza pojedynczymi przypadkami, gdzie na terenie Żmigrodu, Toków i Nienaszowa zginęło kilka osób od zabłąkanych kul. Na wsi w Nienaszowie budziła się radykalno–ludowo–polityczna myśl. Powstał tu Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici”, ale nie rozwinął szerszej działalności, a także usiłowano reaktywować Kółko Rolnicze, jednak bez powodzenia. Dopiero Kółko Rolnicze powstało po 1956 roku.

[edytuj] Zbrodnie Wermachtu w Nienaszowie

Nienaszów, a właściwie jego przysiółek Debrza w pierwszych dniach września 1939 roku został przez żołnierzy niemieckich spacyfikowany i rozstrzelono 10 mężczyzn i spalono 8 zagród chłopskich. W dniu 9 września 1939 r. od strony Toków w kierunku Krosna przejeżdżał konwój taboru wojskowego i w bliżej nie ustalonych okolicznościach zginął żołnierz niemiecki. Obciążono za to „miejscowych Bogu ducha niewinnych rolników”. W okresie okupacji hitlerowskiej mieszkańcy wsi Nienaszowa i okolicznych wiosek szczególnie doznali krzywd, cierpień i zabijania niewinnych osób. Wieś była trzykrotnie pacyfikowana i łącznie na terenie Nienaszowa Niemcy zamordowali ok. 80 osób, a na roboty przymusowe do III Rzeszy wywieziono ok. 450, nadto w Sadkach Wermacht urządził; Przyfrontowy Obóz Pracy, w którym zgromadzono więźniów z Grabaniny, Nienaszowa, Poraju i Sadek, ok. 150 osób. Osoby te były zmuszane do pracy przy kopaniu okopów na terenie Poraju i Łubienka. W październiku 1944 r. wieś Nienaszów została całkowicie wysiedlona przez żołnierzy niemieckich, a osoby, które uchylały się od wysiedlenia zabijano. 22 października 1944 r. rozstrzelano 5 rodzin wraz z dziećmi. Wieś po wysiedleniu została zniszczona w 99 % - spalono i rozebrano domy i budynki gospodarcze drewniane a drewno zużyto na umacnianie okopów.

Po przejściu frontu w styczniu 1945 r. wieś faktycznie nie istniała, pozostał tylko kościół uszkodzony i plebania oraz organistówka spalona. Ludność powracająca z wysiedlenia budowała ziemianki – chaty gdzie mieszkała i ukrywała się przed zimnem. Pola były zaminowane, a jak podaje starosta z Jasła Michał Sałustowicza w swoim sprawozdaniu z dnia 15.09.1945 r. Łysa Góra, Makowiska, Nienaszów i Nowy Żmigród zniszczone w prawie 100%, a na polach leży około 10 000 trupów żołnierzy i osób cywilnych zabitych w czasie o przełamanie frontu, a pola zaminowane.(Później rzy rozminowywaniu brał udział m.in. tamtejszy ks.proboszcz ś.p.Daszkiewicz i S.Makoś) W 1946 r. we wsi mieszkało zaledwie 646 osób, a w 1943 r. Nienaszów liczył 1000 osób, już po wywiezieniu na roboty przymusowe około 100 osób i po zagładzie Żydów.

[edytuj] Bibliografia

Czesław Leosz - Ochotnicze straże pożarne w zarysie historycznym. Zarys historii Nienaszowa. Marlena Wasłowicz - "Nienaszów dziś" (fragmenty)

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. podkarpackim. Jeśli możesz, rozbuduj go.