Nitrogliceryna

Z Wikipedii

Nitrogliceryna

Ogólne informacje

Nazwa systematyczna

triazotan 1,2,3-propanotriolu

Inne nazwy

triazotan glicerolu
nitroglicerol
trójazotan(V) gliceryny
triazotan gliceryny

Wzór sumaryczny

C₃H₅N₃O₉

Inne wzory

C₃H₅(NO₃)₃

SMILES

C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+]
(=O)[O-]

Masa molowa

227,0872 g/mol

Wygląd

gęsta, klarowna, bezbarwna, oleista ciecz

Identyfikacja

Numer CAS

55-63-0

Właściwości

Gęstość i stan skupienia

1,599 g/cm³ (15°C); ciecz

Temperatura topnienia

13,2 °C (286,35 K)

Temperatura wrzenia

160 °C (433,15 K; 20 hPa)

Niebezpieczeństwa

Klasyfikacja UE

Treść oznaczeń:
E - wybuchowy
T+ - silnie toksyczny
N - groźny dla środowiska

Temperatura samozapłonu

55 °C (328,15 K, ±5° - rozkład)

Zwroty ryzyka

R: 3-26/27/28-33-51/53

Zwroty bezpieczeństwa

S: (1/2-)33-35-36/37-45-61

Numer RTECS

QX2100000

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)

Klasyfikacja

ATC

C 01 DA 02

Nitrogliceryna C₃H₅(ONO₂)₃; triazotan glicerolu, nitroglicerol, trójazotan(V) gliceryny, triazotan gliceryny, triazotan 1,2,3-propanotriolu) organiczny związek chemiczny, ester kwasu azotowego i glicerolu, stosowany jako bardzo wrażliwy na uderzenia i inne bodźce materiał wybuchowy oraz lek nasercowy. Wbrew nazwie potocznej nie jest związkiem nitrowym. (ATC: C 01 DA 02)

Nitrogliceryna rozkłada się z wytworzeniem produktów gazowych:

4C₃H₅(NO₃)₃ → 6N₂↑ + 10H₂O↑ + 12CO₂↑ + O₂↑

[edytuj] Właściwości:

Detonuje z prędkością 8000-8500 m/s w rurach stalowych o średnicy 25 mm
Może detonować z małą prędkością 1500-2000 m/s
Duża wrażliwość na bodźce mechaniczne: detonacja przy uderzeniu ciężarka 2 kg z wysokości 4 cm; niektórzy badacze donoszą o detonacji przy uderzeniu ciężarka 1 kg z wysokości 2 cm
Nie ulega reakcji łańcuchowej podczas normalnej detonacji, przez co ma ograniczone zastosowanie

Po raz pierwszy została otrzymana przez włoskiego chemika Ascanio Sobrero w 1847 r. Wybuchowość tego związku spowodowała, że szybko zakazano jego wytwarzania. Popularność zdobyła dopiero dzięki wynalazkom dynamitu i żelatyny wybuchowej dokonanym przez Alfreda Nobla w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Otrzymywana jest przez estryfikację gliceryny mieszaniną nitrującą. Uproszczony zapis reakcji:

C₃H₅(OH)₃ + 3 HNO₃ →

C₃H₅(ONO₂)₃ + 3 H₂O

Składnik materiałów wybuchowych np. dynamitu i prochów bezdymnych, a także żelatyny wybuchowej. Ponieważ ma właściwości rozpuszczalnika organicznego, dodatni bilans tlenowy (wybuchając wytwarza pewne ilości tlenu) oraz przy tych właściwościach jest materiałem wybuchowym, stosuje się ją jako rozpuszczalnik lub dodatek do innych materiałów wybuchowych.

Nitrogliceryna i pochodne środki są powszechnie stosowane jako leki (→ nitraty) w chorobach układu krążenia, w niedokrwiennej chorobie serca, gdyż powoduje gwałtowny rozkurcz mięśni gładkich, z których zbudowane są naczynia krwionośne, a także obniża powrót krwi żylnej do serca. Stosowana jest w formie 1% roztworu w etanolu - w większych ilościach może być toksyczna.

Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii!
Wikiprojekt: Nauki medyczne • Portal: Nauki medyczne

Uwaga: Opisane substraty lub produkty są wybuchowe, toksyczne lub łatwopalne, ich nielegalne posiadanie może być przyczyną konsekwencji prawnych z karą pozbawienia wolności włącznie, a eksperymenty z nimi mogą skończyć się poważnymi uszkodzeniami ciała lub nawet śmiercią!

Uwaga: Opisane substraty lub produkty są żrące, parzące i szkodliwe, a eksperymenty z nimi mogą skończyć się poważnymi uszkodzeniami lub poparzeniami ciała, a w skrajnych przypadkach nawet śmiercią!