Osutki sosen

Z Wikipedii

Osutki sosen – grupa chorób sosen, wywoływanych przez organizmy grzybowe z klasy grzybów niedoskonałych i workowców. Wspólnym objawem porażenia przez patogen są przebarwienia igieł – poszerzające się i żółknące plamy różnej wielkości, oraz przedwczesne opadanie igieł.

Do osutek sosny należą:

wiosenna osutka sosny – epifitycznie występuje na sośnie zwyczajnej, mniejsze znaczenie ma występowanie na sośnie czarnej, sośnie wejmutce, sośnie Banksa, limbie i innych. Wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Lophodermium:
- Lophodermium pinastri Schard. Chèvall – najbardziej znany i rozpowszechniony sprawca osutki, zagraża głównie drzewom powyżej piątego roku życia.
- Lophodermium seditiosum Minter, Staley et Miller – znany z porażania przede wszystkim najmłodszych sosen: w szkółkach i na uprawach. Zagrażający tylko tegorocznym igłom.
  oraz mniej znane w Polsce:
- Lophodermium conigenum (Brunaud) Hilitz,
- Lophodermium pini-excelsae Ahmad,
- Lophodermium staleyi Minter.
jesienna osutka sosny – wywoływana przez:
- Sclerphoma pythiophila (Corda v. Höhn.) – najbardziej znany sprawca tej odmiany choroby.
- Cyclaneusma minus^[1] (Butin) di Cosmo, Pedro et Minter (Naemacyclus minor Butin) – nabiera obecnie coraz większego znaczenia. Poraża igły kilkunastu gatunków sosny w Ameryce Północnej, Afryce, Australii i Europie, w tym także sosnę zwyczajną.
- Lophodermium pinastri – grzyb ten, poza powodowaniem osutki wiosennej, zaraża wtórnie igły porażone przez grzyby osutki jesiennej,
- Grupa grzybów określana jako towarzyszące: Epicoccum purpurascens Ehrenb i Coniothyrium fuckelii Sacc.
osutka północna sosny (osutka szwedzka) – wywoływana przez:
- Lophodermella sulcigena (Rostr.) Hörn (Hypodermella sulcigena (Rostr.) Tub) – wywołuje chorobę u sosny zwyczajnej, górskiej i korsykańskiej. Występuje na drzewach w wieku 3-20 lat, rzadko do 30, rosnących w krajach północnej Europy oraz górach środkowej i zachodniej Europy, w Polsce nie ma dużego znaczenia.
osutka wejmutki – wywoływana przez:
- Hypoderma desmazieri Duby (Hypoderma brachysporum (Rostr.) Tub.) – grzyb porażający przede wszystkim drągowiny wejmutki, ale także drzewa młodsze, również innych pięcioigielnych sosen. Odnotowane są przypadki osutki wejmutki na sośnie Banksa, sośnie czerwonej, zwyczajnej i kalifornijskiej.
osutka śnieżna – wywoływana przez:
- Phacidium lacerum Karst (Phacidium infestans) – atakuje w uprawach i szkółkach sosny długo zalegające pod śniegiem.
inne osutki sosen, wywoływane przez:
- Dothistroma pini Hulb. – w Europie na sośnie zwyczajnej, w USA i Kanadzie głównie na Pinus laricio, sośnie kalifornijskiej i żółtej, ale występuje również na innych sosnach. Dokuczliwa na sosnowych plantacjach choinkowych (znana jest pod nazwą: "redband disease").
- Rhizosphaera kalkhoffii Bub. – zaobserwowany na wschodnich terenach Niemiec, jak również innych obszarach, szczególnie w drzewostanach pozostających pod wpływem emisji przemysłowych. W Japonii w pobliżu hut atakuje sosnę gęstokwiatową. Zaraża nie tylko sosny, ale również: jodły, świerki i daglezje.
- Scirrhia acicola (Dearn) Siggers. – w USA występuje na sośnie zwyczajnej (zwana "brown spot needle disease"), również sośnie austriackiej (Pinus nigra v. austriaca), głównie na plantacjach choinkowych.
  Oraz wiele innych gatunków w tym:
- Hypoderma desmazieri Duby (Hypoderma brachysporum (Rostr.) Tub.), Hypodermella conjuncta Daker, Calothyrium pinastri (Fuck.) Theissen, Melanospora choinea (Fr.) Corda i inne.

[edytuj] Literatura

Karol Mańka: Fitopatologia leśna. Warszawa: PWRiL, 1992. ISBN 83-09-01507-0.
Instrukcja Ochrony Lasu - osutka wiosenna, osutka jesienna,
Zbigniew Sierota: Choroby sosny zwyczajnej. Biblioteczka leśniczego nr 72. Warszawa: Wydawnictwo Świat, 1997.
Stefan Białobok, Adam Boratyński: Biologia sosny zwyczajnej. Władysław Bugała (red). Poznań-Kórnik: Sorus, 1993. ISBN 83-85599-21-5.