Pelykozaury

Z Wikipedii

Pelykozaury
Szkielet Dimetrodon grandis, National Museum of Natural History, Waszyngton
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	pelykozaury (parafiletyczny)
Nazwa systematyczna
Pelycosauria
Systematyka w Wikispecies

Pelykozaury (Pelycosauria) – parafiletyczna grupa synapsydów ("gadów ssakokształtnych"), które pojawiły się w późnym karbonie i osiągnęły szczyt rozwoju we wczesnym permie. Panowały na ziemi przez wiele milionów lat. Nieliczne dotrwały do późnego permu.

Tradycyjnie pojmowane pelykozaury obejmowały wszystkie synapsydy nie należące do terapsydów (w tym do ssaków). Jednak terapsydy są potomkami tak definiowanych pelykozaurów, które – nie obejmując terapsydów – stawały się grupą parafiletyczną. Z tego powodu obecnie generalnie nie wyróżnia się tej grupy. Tradycyjnie pojmowane pelykozaury wchodzą w skład dwóch siostrzanych monofiletycznych kladów synapsydów: Caseasauria, obejmującego rodziny Caseidae i Eothyrididae, oraz Eupelycosauria, obejmującego nie tylko wszystkie pozostałe "pelykozaury" (m.in. rodzaje Dimetrodon, Edaphosaurus, Ophiacodon czy Varanops), ale i wszystkie terapsydy (w tym ssaki).

"Pelykozaury" miały masywną budowę ciała a największe gatunki rozmiarami niewiele przekraczały 3 metry długości. Niektóre wykształciły swoisty sposób termoregulacji ciała, mianowicie posiadały na grzbietach wysoki żagiel z wydłużonych kręgów między którymi rozpostarta była dobrze ukrwiona skóra. Wystarczyło, że zwierzę ustawiało się bokiem do wschodzącego słońca by większą powierzchnią chłonąć ciepło a układ krwionośny rozprowadzał je po całym ciele szybko ożywiając gada. Dawało to im przewagę nad innymi zwierzętami zmiennocieplnymi gdyż wcześniej stawały się aktywne. Żagiel ten mógł prawdopodobnie służyć też do oddawania nadmiaru ciepła w gorącej porze dnia.

Pod wieloma względami ich szkielet przypominał szkielet pierwotnych ssaków i z tego powodu umieszczono je w grupie gadów ssakokształtnych. Skamieniałości pelykozaurów były znajdywane głównie w Europie i Ameryce Północnej.

W tradycyjnej systematyce wyróżnia się podrzędy pelykozaurów: