Plagioklazy

Z Wikipedii

albit

labrador

plagioklazy

Plagioklazy jest to szereg minerałów skałotwórczych o składzie mieszanym z grupy skaleni (skalenie sodowo-wapniowe).

Nazwa pochodzi z gr. plagios = ukośny i klao = łamię (lub klan = łamać), co nawiązuje do kąta między płaszczyznami łupliwości w tych minerałach, który jest nieco mniejszy od 90 stopni.

Plagioklazy mają skomplikowaną budowę wewnętrzną, w związku z czym ich podział na poszczególne minerały ma charakter umowny. Na podstawie ilości i wzajemnych proporcji albitu i anortytu w poszczególnych plagioklazach wyróżnia się kolejno (w miarę stopniowego ubywania albitu i jednoczesnego zwiększania się zawartości anortytu) następujące minerały:

Czyste skalenie sodowe noszą nazwę albitu (wszystkie plagioklazy sodowe) i peryklinu ( perykliny są albitami hydrotermalnymi, odpowiednikami adularów z grupy skaleni potasowych).

Układ krystalograficzny - trójskośny
Twardość w skali Mohsa - 6 do 6,5
Łupliwość - doskonała
Rysa - biała
Gęstość - 2,61 do 2,7 g/cm³
Barwa - przezroczysty lub różne barwy
Połysk - szklisty lub perłowy

We wszystkich kryształach plagioklazów powszechna jest budowa bliźniacza. Plagioklazy bogate w anortyt iryzują niebieskawą barwą. Mają podobną postać i zbliżone własności fizyczne - mechaniczne.

Różnią się wzajemnie m.in.

• składem chemicznym,
• gęstością (od 2,61 - 2,76)
• niektórymi własnościami optycznymi.

Plagioklaz łatwo wietrzeje, zamieniając się w kaolin.

[edytuj] Występowanie

Plagioklazy są składnikami większości skał magmowych. Zarówno w skałach magmowych i metamorficznych są dobrym wskaźnikiem warunków krystalizacji.

Miejsca występowania:

• perykliny - okolice Rauris k. Salzburga Austria - Tyrol, Szwajcaria - Graubunden,
• albit - druzy pegmatytowe granitoidów strzegomskich i strzelińskich k. Jeleniej Góry. Włochy - Dolomity; Pireneje
• labrador - gabro Bożkowa i Woliborza (duże kryształy anorytu), k/Nowej Rudy, Dolny Śląsk, Kanada - Labrador, Finlandia - Ojamo, Korsyka, Włochy - Wyspa Cyklopów,

[edytuj] Znaczenie i zastosowanie

Niektóre człony szeregu plagioklazów są cennymi kamieniami ozdobnymi np: labrador, aventuryn (skaleń aventurynowy), kamień słoneczny.

Do kamieni szlachetnych zaliczane są też przezroczyste kryształy andezynu, peryklinu, bytownitu.

Labradoryt (skała złożona z labradoru) jest używany jako kamień ozdobny w pracach budowlanych, zdobi fasady, ramy okien. Jest kamieniem nagrobkowym. Produkty wietrzenia plagioklazu są cennym surowcem ceramicznym.

Skalenie potasowo - sodowe znajdują zastosowanie w przemyśle ceramicznym (produkcja płytek, urz. sanitrnych) jako topniki

[edytuj] Bibliografia

• O. Medenbach, C. Sussieck–Fornefeld. Minerały, „Świat Książki”, 1996 r.
• J. Żaba. Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II Sp. z o. o, 2003 r.

[edytuj] Zobacz też:

pirokseny, amfibole, miki, minerały skałotwórcze, minerał, skalenie.

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Plagioklazy