Pomoce archiwalne

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz.
Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

[edytuj] Pomoce archiwalne

Pomoce ewidencyjne i informacyjne w postaci inwentarzy, katalogów, skorowidzów (indeksy, sumariusze, repertoria), przewodników, oraz elektronicznych baz danych, sporządzane w celu zarządzania zasobem, jego popularyzacji i udostępniania. Dostępne na miejscu w archiwach w formie kartkowej, książkowej lub elektronicznej, w bibliotekach i czytelniach w formie książkowej oraz on-line poprzez strony internetowe archiwów i NDAP.

Inwentarz archiwalny - jedna z najważniejszych pomocy archiwalnych, sporządzana zawsze dla jednego zespołu (zbioru) archiwalnego, odzwierciedla układ materiałów w całym zespole (zbiorze) ułatwiając szybkie dotarcie do interesującej nas jednostki. Ze względu na formę zewnętrzną dzielimy inwentarze na: kartkowy i książkowy. Inwentarz kartkowy składa się z uporządkowanych kart inwentarzowych, gdzie każda karta odpowiada jednej jednostce inwentarzowej. Inwentarz książkowy poprzedzony jest wstępem, w którym zamieszcza się: dzieje ustrojowe twórcy zespołu archiwalnego, dzieje zespołu, jego charakterystykę archiwalną (np. granice chronologiczne, terytorialne, stan zachowania itp.), zawartość zespołu i analizę metod opracowania całości. Część właściwa inwentarza książkowego składa się z opisów uporządkowanych według zasad i metod przyjętych w archiwistyce (patrz. metody opracowania zespołu archiwalnego) jednostek archiwalnych. W skład opisu jednostki w inwentarzu książkowym wchodzą: sygnatura, tytuł oraz daty skrajne. Inwentarz książkowy przyjmuje często formę publikowaną. Wyróżniamy również: inwentarz idealny, który uwzględnia całość materiałów zespołu, nawet jeżeli jego część uległa zniszczeniu, lub zaginęła. Scala on zespół (zbiór) pod względem informacyjnym. inwentarz realny odnoszący się tylko do materiałów zachowanych w danym zespole (zbiorze) inwentarz topograficzny (rozstawniczy) wskazuje dokładne miejsce przechowywania określonych materiałów archiwalnych w magazynach archiwalnych

Katalog archiwalny - pomoc archiwalna, w której gromadzi się informacje o jednostkach archiwalnych dotyczących konkretnego zagadnienia, a wchodzących w skład zespołu, jego części, lub wielu zespołów. Przykładem katalogu archiwalnego mogą być:

Katalog rękopisów średniowiecznych Biblioteki Kórnickiej, oprac. Jerzy Zathey, Wrocław 1963
Katalog planów miast w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, oprac. Kazimierski J., Warecka D., Warszawa 1953

Skorowidz archiwalny - pomoc archiwalna zawierająca usystematyzowany ( rzeczowo, chronologicznie lub alfabetycznie) wykaz haseł sporządzanych w formie kartkowej lub książkowej i obejmujących jeden lub wiele zespołów, pozwalająca na szybkie dotarcie do poszukiwanych materiałów. Do skorowidzów archiwalnych zaliczamy: Indeks archiwalny - skorowidz złożony z haseł i odsyłaczy, którymi są sygnatury jednostek zawierających informacje na podany w haśle temat. Wyróżniamy indeksy: rzeczowe, osobowe, geograficzne, przy czym wybór rodzaju indeksu uzależniony jest od treści archiwaliów. Indeks może obejmować część zespołu, cały zespół, bądź też kilka zespołów, zaś odnosić się może zarówno do poszczególnych dokumentów, jak i jednostek archiwalnych. Repertorium archiwalne: forma skorowidza zawierająca charakterystykę treści poszczególnych archiwaliów wraz z podaniem wskaźników liczbowych (sygnatur, numerów stron) umożliwiających szybkie dotarcie do nich, najczęściej używany do opisu poszczególnych pism.

Sumariusz archiwalny: najdokładniejszy ze skorowidzów odnoszący się do treści poszczególnych dokumentów, zawierając ich regesty (ułożone najczęściej rzeczowo), daty oraz sygnatury dla dokumentów samodzielnych sygnatury i numery stron dla dokumentów wchodzących w skład jednostki archiwalnej.

Przewodnik archiwalny- pomoc archiwalna, najczęściej w formie publikacji, ujmująca archiwalia grupowo, sporządzana przy wykorzystaniu dokładniejszych pomocy archiwalnych. Zawiera charakterystykę serii, zespołów lub zasobów poszczególnych archiwów nie odnosząc się przy tym do pojedynczych jednostek, czy dokumentów. Wyróżniamy: Przewodnik po archiwum-opisuje zasób jednego archiwum charakteryzując w skrócie poszczególne zespoły, czy zbiory, zawiera historię danego archiwum, jego dane adresowe oraz warunki korzystania z materiałów archiwalnych. Przewodnik po zespole (zbiorze) archiwalnym-pomoc zawierająca opis poszczególnych, wyodrębnionych tematycznie części zespołu, w których na opis składają się: numer kolejny, tytuł grupy rzeczowej, daty skrajne, opis treści grupy rzeczowej i sygnatura. Jeżeli dany zespół uległ rozproszeniu, zadaniem przewodnika jest jego scalenie w sposób idealny. Przewodnik tematyczny-przewodnik ujmujący materiały archiwalne dotyczące wybranego zagadnienia, różniące się głębią informacyjną sięgającą od zasobów międzynarodowych po pojedynczy zespół. Przewodnik historyczno-ustrojowy- przewodnik obejmujący materiały archiwalne wytworzone podczas funkcjonowania urzędów konkretnej władzy, bez względu na to, gdzie te archiwalia się znajdują i w jakim są stanie.

[edytuj] Wybrana literatura

Budka W., Indeksy archiwalne. Koreferat, „Archeion”, T. 37, 1962, s. 136-139.
Kłysa S., Ewidencja i zabezpieczanie materiałów archiwalnych w archiwach państwowych, T.95, 1995, s. 67-75.
Konarski K., Indeks archiwalny-prób metody, „Archeion”, T 36, 1962, s.13-35.
Konarski K., Sporządzanie sumariuszy i indeksów w archiwach, „Archeion”, T. 37, 1962, s.129-135.
Konarski K., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego. Zasady opracowania, „Archeion”, T. 21, 1952, s. 192-201.
Kroll B., Sporządzanie podstawowych systematycznych archiwalnych pomocy informacyjnych do najnowszych materiałów archiwalnych. Rozwiązania i propozycje, „Archeion”, T.78, 1984, s. 45-102.
Ohryzko-Włodarska Cz., Pomoce informacyjne w archiwach. Stan obecny i perspektywy na przyszłość, „Archeion”, T.68, 1979, s.87-97.
Ohryzko-Włodarska Cz., Inwentarz kartkowy jako materiał do opracowania pomocy archiwalnych poza inwentarzem archiwalnym, „Archeion”, T.65, 1977, s. 33-46.
Pańkow S., Przewodniki archiwalne, „Archeion”, T. 45, 1966, s.15-27.
Piechota R., Pomoce archiwalne-stan obecny i perspektywy, „Archeion”, T. 67, 1979, s. 53-71.
Ryszewski B., Przegląd oraz tematyka pomocy archiwalnych polskich i obcych opublikowanych w ostatnim ćwierćwieczu, „Archeion”, T. 88, 1990, s. 7-21.
Stebelski A., Jeszcze o sumariuszu, „Archeion”, T. 27, 1957, s. 267-277.
Stebelski A., Sumariusz jako naukowa pomoc ewidencyjna w archiwach, „Archeion”, T 24, 1955, s. 142-175.
Wolff A., Archiwalne inwentarze, „Archeion”, T.17, 1948, s.151-163.